रुकुम कारागार तोडफोड

गजेन्द्र बोहरा, दाङ कात्तिक १२-
रुकुमको कारागार कैदीले तोडफोड गरेका छन्। कारागार प्रशासनले आफ्ना माग पूरा नगरेको भन्दै उनीहरुले बुधबार राति तोडफोड गरेका हुन्। माग पूरा गराउन पटक-पटक कारागार प्रशासनलाई दबाब दिँदै आएका कैदी नै आन्दोलनका विषयमा आपसमा बाझिएपछि तोडफोड भएको हो।
दुई पक्षका कैदीबीच ढुङ्गा हानाहान भएपछि १ जना महिला प्रहरी र दुई कैदी घाइते भएको कारागार इन्चार्ज रोशन शाहले जानकारी दिए। 'हामीले शान्तिपूर्ण आन्दोलन गर्नुपर्छ भन्यौ', अर्का पक्षका कैदी धनबहादुर नाथले भने- तर उसले भने जबर्जस्ती तोडफोड गर्न थाल्यो।कैदी नाइके भनिएका डम्बरबहादुर शाहीलाई प्रहरीले थुनेको छ। तोडफोडबाट कोठाका झ्याल, ढोका फुटेका छन् भने कपडा पनि च्यात्तिएर काम नलाग्ने भएका छन्। कैदी बस्ने ६ वटै कोठाका ढोका काम नलाग्ने भएको कारागारले जनाएको छ। तोडफोड भए पनि कैदी भने भाग्न नपाएको कारागारले जनाएको छ। अहिले कारागारमा थप प्रहरी लगाएर सुरक्षा दिइएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी शम्भुप्रसाद मरासीनीले जनकारी दिए।यसअघि कैदीले कारागारमा सीपमूलक तालिम व्यवस्था हुनुपर्ने, पत्रपत्रिकाको व्यवस्था गरिनुपर्ने तथा शौचालयलाई व्यवस्थित गरिनुपर्नेलगायतका माग राखेका थिए। पटकपटक मागबारे जानकारी गराउँदा पनि सुनुवाई नभएपछि बाध्य भएर आन्दोलन गर्नुपरेको कैदी नाइके शाहीले बताए। २५ कैदी अट्ने क्षमताको उक्त कारागारमा ४० कैदी राखिएको छ।
सोर्स : नागरिक दैनिकी

मेरो रुकुम

- मानव बाटाला `उदास ` (आठबिसकोट रुकुम हाल मलेसिया )

पैदल यात्रा नै गर्न मन पर्छ मलाइ,
रेल गाडिहरू नै किन नगुरून
मेरै गाउ पाखाहरू मन पर्छ मलाइ,
म कुनै विदेशी शहरमा नै किन नरहु
सिस्ने र चित्रीपाटन नै मन पर्छ मलाइ,
कञ्चनजंगा र सगरमाथामा नै किन नरहु
स्यार्पु ताल र कमल दह नै मन पर्छ मलाइ,
फोक्सण्डो र तिलीचो मा नै किन नरहु

रुकुमकोट नयाँ अनुहारमा

रुकुमकोट को नयाँ अनुहार ......साथमा बन्दै गरेको राप्ती राजमार्ग

फोटो : दीपक बीसी /पोशन केसी

रुकुममा नदीमा खसेर एक बालक बेपत्ता सगै अर्का बालकको अपहरण पछि हत्या

नेपालीप्रेस डटकम - रुकुममा एक बालक सानो भेरी नदीमा बेपत्ता भएका छन् । गरायला गाबिस १ का ४ वर्षीय बालक प्रकाश बिक वेपत्ता भएका हुन् ।बाबुसँग नदीमा नुहाउन गएको बेला आइतबार बेलुकि उनी बेपत्ता भएका हुन् । बेपत्ता बालकको अहिले स्थानिय बासीन्दाले खोजि गरीरहेको बताइएको छ ।
यसैबीच रुकुममा एक जनाको हत्या भएको छ । दुइदिन अघि अज्ञात समुहको अपहरणमा परेका घेत्मा गाबिस १ का १७ वर्षीय सुशील कुमार ओलीलाई आफनै घरवाट अपहरण गरी हत्या गरेको प्रहरीले जनाएको छ । ओलीको शव घर नजिकैको बारीमा फेला पारेको पारिवारिक स्रोतले जनाएको छ । घटनाबारे अनुसन्धान भैरहेको प्रहरीले जनाएको छ ।

शिक्षण पेसा छोडेर तरकारी खेती

रुकुम,२३ असोज/ रुकुममा एकजना शिक्षकले आफ्नो शिक्षण पेसालाई छोडी कृषि पेसातिर गर्नुभएको छ । नुवाकोट-७ का शिक्षक (हाल कृषक) डिल्लीजङ्ग केसीले पैसा कमाउन विदेश जाने युवालाई चुनौती दिनलाई आफूले यस्तो निर्णय गरेको बताउनुहुन्छ । नयाँ पुस्ताका युवा पैसाकै लागि ऋण काढेर विदेश जान थालेपछि यस्तो निर्णय गरेको हुँ । केसीले भन्नुभयो, विदेशमा गएर धरधरी पसिना चुहाउन लाज नमान्ने तर आफ्नै गाउँघरमा लाज मान्ने प्रवृत्तिलाई चुनौती दिन मैले मेलै यस्तो निर्णय लिएको हुँ । घर व्यवहार धान्नलाई जागिर नै खानुपर्छ भन्ने नभएको बताउँदै कृषक केसीले भन्नुभयो, समाजका अरूलाई पनि आत्मनिर्भर बनाउन उदारहणका रूपमा केही गरेर देखाउनुपर्दछ । आफू शिक्षक जागिरमा छँदाको अवस्था सम्भिदै केसी भन्नुहुन्छ, धेरै काम एउटैले गर्दा कुनै पनि काम राम्रो हुँदैन । दिनभर विद्यालयमा गर्ने जति परिश्रम घरमा गर्ने हो भने त गजबले कमाइ हुँदोरहेछ । नौजनाको परिवार पाल्नका लागि मात्र कृषक नबनेको उहाँको भनाइ छ । ‘जागिर खाँदा आएको पैसा जोगिँदैन्थ्यो, अचेल भने वाषिर्क एक लाख रुपियाँभन्दा बढी बचत भइरहेको छ ।’ उहाँले थप्नुभयो, कृषिलाई पेसाकै रूपमा अँगालेपछि सिजन अनुसार ताजा तरकारी र फलफूल खान पाइएको छ । करिब १० रोपनी जमिनमा सिजन अनुसार मूला, प्याज, रायो, काउली, बन्दगोपी, आलु लगायतका नगदेबालीबाट मात्रै वाषिर्क एकलाख ३० हजार आम्दानी गरेको उहाँले बताउनुभयो । यसरी कृषि पेसामा लागेका केसीले यसभन्दा अघि स्थानीय प्राथमिक विद्यालयमा पढाउँदै आउनुभएको थियो । आफूसँग विदेश जानलाई ऋण माग्न आउने युवालाई सम्झाइबुझाइ गरेर कृषि पेसामा लाग्न उत्प्रेरित गरिरहेको पनि उहाँले जानकारी दिनुभयो । अहिले आफ्नै कारणले सो गाउँका धेरै मान्छे कालापहाडका साथै विदेश जान छोडेको पनि उहाँको भनाइ छ । यो पेसालाई अझै राम्रो बनाउन व्यवस्थित बजार र आवश्यक सामग्री मलखाद, बीउका साथै औषधि पनि सुलभ हुनुपर्नेमा उहाँको जोड थियो ।
Source:nepalportugal.com

दसैँ दशा भयो बादी परिवारलाई

तपाईँहरुले दशैँ मनाउनु भयो ? कस्तो भयो त यसपालिको दशैँ तपाईँहरुको। तपाईँहरुको दशैँभन्दा बिल्कुल फरक दशैँ मनाए रुकुमको वादी परिवारले। ती परिवारमा दसैँमा राम्रो लगाउने भन्दा पनि केटाकेटी कसरी बचाउने भन्ने चिन्ता रहेको छ। चिसो भुइँमा बसेर दैनिक जाल बुन्दै अनि हरेक परिवारलाई कसरी पाल्न सकिन्छ भन्ने चिन्ता उनीहरुको हुन्छ।
रुकुमका बादी परिवारलाई यसपटकको दसैँले कत्ति पनि छोएन।
उनीहरुलाई न दसैँ आयो, न दसैँ आएकोमा खुसी नै। नदीको किनारमा बस्दैआएका बादी परिवारको वासस्थान वर्षात्को भेलले बगाएपछि विगत १० महिनादेखि ओढारमा बस्दैआएका उनीहरु पहिले नदीको छेउमा बस्दैआएका थिए। नदीको किनारमा बस्दैआएको बादी परिवारको दशकौं भयो तर उनीहरुका लागि हालसम्म पनी स्थायी बसोवासको ठेगान छैन।
पुर्खादेखि बस्दैआएको परम्परा अझै कायमै राखेको बताउँछन् नाइके उजिरे बादी। २१आँै शताब्दीमा धेरै परिवर्तन आएको छ। देशमा राजतन्त्र फालेर गणतन्त्रको स्थापना भए पनि जङ्गली मान्छेको रुपमा बस्नु कस्तो अवस्था हो? भुइँको चिसो र टहरामुनिको बासबाट कत्ति पनि बिचलित भएका छैनन् बादी परिवार।
दसैँको बेलामा सबैको घरघरमा राम्रो लुगा लगाउने र मीठो खाने भए पनि रुकुम छिबाङका बादी परिवारमा साँझ र बिहानको छाक कसरी टार्न सकिन्छ भन्ने चिन्ता दैनिकरुपमा बढ्दै गइरहेको छ।
बिहान ४ बजे नै माछा मार्नका लागि पासा, जाल समाएर नदी र खोलातिर जानुपर्ने बाध्यता रहेको छ। तीस जनाको परिवार ओडारमा र त्रिपालमा बस्दा काम गरेर पाल्ने दुईजनामात्र रहेका छन्।
ती परिवारमा दसैँमा राम्रो लगाउने भन्दा पनि केटाकेटी कसरी बचाउने भन्ने चिन्ता रहेको छ। चिसो भुइँमा बसेर दैनिक जाल बुन्दै अनि हरेक परिवारलाई कसरी पाल्न सकिन्छ भन्ने चिन्ता बढेको बताउँछन् २१ वर्षीय राजन नेपाली।
थोरै मागेको पिठोको रोटी बनाएर खाएको बताउने उनीहरु परिवारका मुली कतिबेला माछा मारी चामल किनेर ल्याउलान् भनेर कुरिरहेका हुन्छन्।
ओडारमा बस्नेको त चुलोमा आगो नै बलेको थिएन। बासी माछामा भिँ्कगा भन्किरहेका देखिन्थे। बच्चाहरु मात्रै भएका परिवार त आमाबुबाले कतिबेला खानेकुरा ल्याउलान् र खाउँला भन्दै पर्खिरहेका थिए।
उनीहरुले दसैँ बाटोमा हिँडिरहेका बटुवाबाट मात्र थाहा पाएको बताउँथे।
नदीछेउमा बसोवास गर्ने धेरै बादीहरु दसैँको रहर कहिल्यै पूरा नभएको बताउँछन्। रुकुमका छिबाङ, गरायला पुर्तिमकाँडा, घेत्मा, कोटजहारी, बिजेश्वरी, पिपल शोभा, आठबिसकोट, खोलागाउँ, नुवाकोटलगायतका दुई दर्जन बढी गाविसमा फिजिएर बसेका बादी परिवारको पुर्ख्यौली पेसा सङ्कटमा परेपछि उनीहरुलाई बाँच्नसमेत कठिन परेको बताउनुहुन्छ बादी जातिबाट संविधानसभामा नेकपा माओवादीको समानुपातिक सूचीमा परेका पुष्प बादी।
उहाँ थप्नुहुन्छ— ‘अरुहरु सबै सडकमा ओर्लिएर आन्दोलन गर्छन्, अधिकार माग्छन् तर हामीलाई भने छाककै समस्या छ।’
‘गाउँमा मागेर कसैले दिँदैन, हामीले निर्माण गर्ने मादल, सुल्पालगातका सामान अन्य क्षेत्रबाट आएपछि हाम्रो पेसा सङ्कटमा परेको छ।’ भन्नुहुन्छ छिबाङकै सैजने बादी। आफ्नो छाक र वासको समस्या व्यक्त गर्दै सैजनेले थपे …पहिलेको जस्तो मागेर खाने चलन हटिसक्यो हामीसँग बास बनाउने जग्गा पनि छैन।’ उनको भन्दा फरक छैन पीडा त्यहीँ बस्तीका नरेश बादीको पनि।
उहाँले भन्नुभयो— ‘नदीको छेउमै बसेर रात काटनुपर्छ, रातमा माछा लागे पेट भरिन्छ नत्र त भोकै बस्ने बानी भइसकेको छ।’ रुकुमका विभिन्न ठाउँमा बसोवास गर्ने बादी परिवारको कसैसँग तथ्याङ्कसमेत छैन।
नेताहरु संविधानसभाको चुनावमा हात जोर्दै आउँथे तर संविधानमा समेटनुपर्ने कुराहरु सोध्न कोही पनि नआएको उनीहरु बताउँछन्।
देशमा धेरै परिवर्तन आएको कुरा उनीहरु स्वीकार्न चाहँदैनन्। धेरै परिवर्तन आए पनि आफूहरु यसरी नदीको किनारमा बस्दा कसैले सोध्नसमेत आएको छैन।
सोही बस्तीका रामलाल बादी भन्नुहुन्छ— ‘हाम्रो बाध्यता छ, हामीसँग जग्गाको नाममा लास बिछ्याउनसम्म पनि ठाउँ छैन।’ गोजीमा एक कौडीसम्म नभएको बेला आएको दसैँलाई कसरी दसैँ आयो भन्नु र? भन्दै प्रतिप्रश्न तेर्स्याउँछन उनीहरु। अन्य जातिझँै आफूहरु पनि खेतीपाती गरेर खान सक्ने उनीहरुको दाबी छ।
केही आक्रोशित मुद्रामा सैजनेले प्रतिप्रश्न गर्दै भन्नुभयो— ‘पहिला जग्गा मात्र पाउँ त गरेर खान सकिन्छ कि सकिँदैन।’ अरुजस्तै काम गरेर खान सक्छाँै भन्ने हिम्मत भएको उनीहरु बताउँछन्।
रुकुम जिल्लामा दलित अनि पिछडिएका वर्गको लागि आएको करोडौँ रकम कुन ठाउँमा प्रयोग भइरहेको कसैलाई पनि थाहा छैन। सदरमुकामदेखि आधा घण्टा पैदल दूरीमा रहेका बादी परिवारको यो सङ्ख्यालाई कसैले एक सुका राहातसमेत दिएको छैन।
गरिबका नाममा धैरै संस्था खोल्नेको होडबाजीमा रहेका व्यक्तिहरुको ध्यान यस्ता धेरै परिवारमा कहिले पुग्ला ?
रासस

गुम्बामा सशस्त्र समूहको आक्रमण

पुजारीको हत्या, ५० घाइते, लाखौँ लुटियो
खलङ्गा (रुकुम), असोज ३१- रुकुम र बागलुङ जिल्लाको सिमाना पर्ने ढोरपाटन वन्यजन्तु आरक्षण केन्द्रभित्र रहेको गुम्बामा सशस्त्र समूहले आक्रमण गरी पुजारीको हत्या गरेको छ। उनीहरुले गुम्बाभित्र रहेको लाखौँ रुपैयाँ मूल्यबराबरको चल तथ अचल सम्पत्ति लुटेर लगेको प्रहरीले बताएको छ। हत्या भएका पुजारीको सनाखत हुन सकेको छैन।
घटनामा गुम्बामा रहेका ५० जनाभन्दा बढी घाइते भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय, रुकुमका प्रहरी उपरीक्षक रवीन्द्रबहादुर धानुकले जानकारी दिए।
हत्यामा संलग्न समूहको खोजीका लागि इलाका प्रहरी कार्यालय, टक्सेराबाट प्रहरीको ठूलो समूह खटाइएको उपरीक्षक धानुकले बताए।
आक्रमणमा संलग्न समूहको अहिलेसम्म पहिचान हुन सकेको छैन।
रासस

आपराधिक घटना बढ्यो

दाङ, २०६६ कार्तिक १ - राप्ती अञ्चलमा बर्सेनि आपराधिक घटना बढ्न थालेका छन् । जनसंख्या वृद्धि, बेरोजगारको संख्या बढ्नु, सामाजिक उथलपुथल हुनु जस्ता कारणले आपराधिक घटना बढ्ने गरेको सम्बन्धित विज्ञहरूको भनाइ छ ।

राप्ती अञ्चल प्रहरी कार्यालय तुलसीपुरले तयार पारेको त्रिवषर्ीय अपराध तथ्यांकअनुसार प्रत्येक वर्ष अपराधका घटनाको संख्या बढिरहेको छ । तीन वर्षअघि राप्तीमा ४ सय ७ वटा मात्रै आपराधिक घटना भएकामा बितेको आर्थिक वर्षमा त्यो घटना बढेर ६ सय २ मा पुगेको छ । आर्थिक वर्ष २०६३/०६४ मा राप्तीमा ४ सय २ वटा, ०६४/०६५ मा ५ सय १३ र आव २०६५/०६६ मा ६ सय २ वटा आपराधिक घटना भएका छन् । यस आर्थिक वर्षको तीन महिनामा मात्रै १ सय ४३ वटा आपराधिक घटना भएका छन् । अपराधका घटनामध्ये सबैभन्दा बढी प्रत्येक वर्षजसो दाङमा भएका छन् ।

दाङमा तीन वर्षअघि २ सय ९० वटा मात्रै आपराधिक घटना भएकामा बितेको आर्थिक वर्षमा ३ सय ४५ वटा भएका छन् । त्यसपछि प्यूठानमा धेरै घटना भएका छन् । तीन वर्षअघि ५३ वटा मात्रै घटना भएकामा बितेको वर्ष १ सय ८ वटा भएका छन् । प्यूठानपछि रोल्पा तेस्रो नम्बरमा परेको छ । रोल्पामा तीन वर्षअघि २३ वटा मात्रै घटना भएकामा बितेको वर्ष ८० पुगेको छ । यसैगरी सल्यानमा तीन वर्षअघि २२ वटा घटना भएकामा बितेको वर्ष ७४ घटना भएका छन् । सबैभन्दा कम घटना हुुनेमा रुकुम परेको छ । रुकुममा तीन वर्षअघि २९ घटना भएकामा बितेको वर्ष ५९ मात्रै घटना भएका छन् ।

आपराधिक घटनामध्ये सबैभन्दा बढी आत्महत्याका घटना हुने गरेका छन् भने सबैभन्दा कम अपरहणका छन् । तीन वर्षमा राप्तीमा ५ सय ८३ वटा आत्महत्याका घटना भएका छन्, अपहरणको घटना एउटा मात्रै भएको छ । सार्वजनिक अपराध, कर्तव्य ज्यान, डाँका चोरी, ज्यान मार्ने उद्योग, ठगी, जीउ मास्नेबेच्ने, अवैध लागू औषध कारोबार, हातहतियार तथा खरखजाना, बलात्कारजस्ता घटना बढी भएका छन् ।

राप्तीमा बर्सेनि आपराधिक घटना बढ्नुमा बेरोजगारी समूहको संख्यामा वृद्धि हुनु, सामाजिक उथलपुथल कामय रहनु, समाजका प्रत्येक नागरिकले आपराधिक क्रियाकलाप नियन्त्रणतर्फ चासो नदिनु, सबै काम प्रहरीकै हो भनेर छोडिदिनु जस्ता कारण रहेको राप्ती अञ्चल प्रहरी प्रमुख वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक राजबहादुर विष्टले बताए ।

'घटना नियन्त्रणको प्रमुख जिम्मेवारी त समाजको हुन्छ नि । हरेक नागरिकले आपराधिक घटना र व्यक्तिबारे प्रहरीलाई सूचना दिने, आफू सजग हुने गरेमा घटना नियन्त्रण गर्न सजिलो हुन्छ,' उनले भने, 'तर यहाँ त्यस्तो देखिएन । कुनै आपराध गरेको मान्छे हाम्रै समाजमा हुन्छ तर प्रहरी आफंैले खोजोस् भनेर मानिस पन्छिन्छन् । सबै काम प्रहरीको मात्रै हो भनेर छोड्दा घटना बढ्छन् । प्रहरी एक्लैले केही गर्न सक्दैन । हरेक नागरिकले सहयोग गनर्ुपर्छ ।' समाजमा जनसंख्या वृद्धि तथा बसाइँसराइ भइरहने र सो क्रममा विभिन्न थरी मानिसको जमघट हुने भएकाले पनि आपराधिक घटना बर्सेनि बढेको देखिने गरेको उनको भनाइ छ ।

बेरोजगार युवालाई व्यवस्थित गर्न नसक्दा नै आपराधिक घटना बढेको दाङका प्रहरी प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक पुष्कलराज रेग्मी बताउँछन् । 'बेरोजगारको संख्या धेरै छ । उनीहरूले उचित काम नपाउँदा आपराधिक क्रियाकलापमा लागेका छन्,' उनले भने, 'दाङमा यस्ता घटना धेरै देखिएका छन् । नियन्त्रणका लागि प्रहरी क्रियाशील छ तर सबैको सहयोग चाहिन्छ ।'

आपराधिक क्रियाकलापको वृद्धिसँगै त्यसलाई नियन्त्रण गर्न प्रहरीले देखाएको सक्रियताका कारण अधिकांश घटनाका दोषी पक्राउ पर्ने गरेको प्रहरीको दाबी छ तर राजनीतिक हस्तक्षेप र विभिन्नखाले दबाबका कारण अपराधीलाई उचित कानुनी सजाय दिन नसकिएकामा भने प्रहरी दुखित छ ।
Source kantipur

Rukum schools demean edu philosophy

RUKUM: The numbers of secondary and higher secondary schools in Rukum has been increasing for the last few years for a reason other than the education uplift. The schools are run as the owners are guided with a motive that if they run secondary and higher secondary classes they can operate SLC exam centre and pass several students while making money for the same.
Over two dozens of higher secondary schools are being run in Taksera, Pipal, Kankri, Pokhara, Pwang, Mahat and Rungha areas of Rukum for the past two years. Didstrict Education Office record shows that a total of 16 higher secondary schools and 49 lower secondary schools are operating in the district.
Nevertheless,rural students are happy at getting higher secondary education at their doorstep, however, they are unaware that the teachers do not maintain the quality. Most of the teachers at those schools are teaching are unqualified and untrained while they lack the required educational qualification, some with fake teaching license, stated a survey. The dilapidated physical infrastructures, while, at the same time is ridiculing the Higher Secondary Education Board for the incompetence on its part too.
"I doubt in the quality of education as unqualified teachers are teaching us and our future seems doomed for the world is so competitive," Ram Bahadur Khadka, a student from Mahat Secondary School said. Likewise, most of the students in rural areas shared almost the same lines.
Many question lay afield: The DEO has all the information of the malpractice but still why is it not acting? How about the guardians? The management was handed to the community and that led to hiring of unqualified teachers, the locals said.
However, the DEO is simply turning a blind eye to the problem. Guardians said that they could not hire qualified teachers due to lack of fund. The students were reluctant to raise their voice for they feared that the school would close and they would have to walk miles for the same.
Source: The Himalayan