काठमाडौंजस्तै छ रुकुमकोट, तर...

काठमाडौंजस्तै छ रुकुमकोट, तर...
चँरैतिर पहाडले घेरेको समथर फाट अनि बीचमा मनोरम रुकुमकोट वस्ती । उत्तरतिर सेताम्मे सिस्ने हिमाल, उसैको काखबाट रुकुमकोट हुँदै अवीरल बग्ने भेरी नदी । रुकुमकोटको काखमा कमलताल, छिपी दहलगायतका स-साना तालहरू र रुकुमगाडको हाहाहुहु । यही हो, रुकुमकोटको परिचय ।
रुकुमको सदरमुकाम खलङ्गादेखि ८ कोष उत्तरमा पर्ने रुकुमकोट प्रकृतिको खानी नै हो । बूढापाकाहरू यसलाई कान्छो नेपाल भन्ने गर्दछन् । अर्थात् अर्को काठमाडौं उपत्यका । उहिल्यै नेपाल अर्थात् काठमाडौं जानेहरूले 'कस्तो छ काठमाडौं ?' भन्दा 'रुकुमकोटजस्तै' भन्थे रे ! त्यसैले त अहिलेसम्म यहाँका गाउलेहरू भन्छन्, 'हामी कान्छो नेपालका बासिन्दा ।' तर काठमाडौंमा परिवर्तन भइरहादा कान्छो नेपाल भने प्रकृतिको मनोरम सौगात लिएर विकासको प्रतीक्षामा छ । चारैतिर घेरेको पहाडमा मौसमअनुसार फुल्ने कमल, लालिगुराँस, पैंयु, टिम्मुरलगायतका हजारौं फूलले यो गाउँको शोभा कहिल्यै नष्ट हुन दिादैनन् । सधैं हरियो घुम्टो ओढेर छातीमा हजारौं फूल फुलाउनु यहाँको विषेशता हो । त्यसैले होला सायद रुकुमकोट-३ रुकुमका ५० वर्षीया कृष्णबहादुर ओलीलाई रुकुमकोट सधैं दुलहीझैं लाग्छ रे !
रुकुमकोटको त्यही पाखामा कयौं प्रेम र प्रेमिकाका जोडीले घाँस-दाउरा बनाउँदाबनाउँदै प्रेम साटे होलान् । कतिले जीवनको इहलिला त्यहीा पहाडमा समाप्त गरे होलान । तर रुकुमकोट कहिल्यै जीवन्त हुन सकेन । जनयुद्धको समयमा छापामारको आश्रयस्थल बनेर नेपालको क्रान्तिमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याएको रुकुमकोटलाई नयाँ नेपालले पनि नसम्झादा निरासाको बादल रुमल्लिएको देखिन्छ । स्थानीय वृद्ध समाजसेवी गम्भीर थापा भन्नुहुन्छ- 'कति नेताले रुकुमकोटलाई पर्यटकीयस्थल बनाउँछौ भने । तर भोट बटुल्नेबाहेक केही गरेनन् । अब नयाँ नेपालमा केही हुन्छ कि भनेर प्रतीक्षामा बसेकाछौं ।'
रुकुमकोटबाट केही दूरीमा रहेको देउराली ओढार, अाध्यारे गुफा पनि यहाँका पर्यटकीय सम्भावना बोकेका स्थानहरू हुन । 'तर के गर्ने माल पाएर चाल नपाएपछि । नेपालको सरकारले कहिल्यै हेर्दैन', यहाँका बासिन्दा यस्तै गुनासो गर्छन् ।
यहाँका पाखापखेरा विभिन्न जातिका बोटविरुवा र पशुपन्छीहरूको त खानी नै भने पनि हुन्छ । स्थानीय वुद्धिजीवी चेतराम नेपाली भन्नुहुन्छ- 'यहाँ काफल, टुसा, टिम्मुर र कमलको स्वादले जो कोहीलाई लोभ्याउँछ । सदरमुकामबाट रुकुमकोट पैदल वा घोडाको यात्रा पनि धेरैलाई रमाइलो नै लाग्छ । नलागोस् पनि कसरी ? भेरीको तिरैतिर मनोरम दृश्यहरू अवलोकन गर्दै हिाडेपछि ।
बाटामा पाइने चिउरी, लालुपाते तथा अनेकौं प्राकृतिक फूल र स्थानीय बजारमा पाइने दही र केराको स्वादले ठूलै थकान पनि मेटिन्छ । भलखोलाको माछा, घिउ र भात त झन् यस बाटोमा हिाड्नेका लागि अविष्मरणीय खाना नै हो । त्यति मात्रै होइन, घरमा आउने साँझका पाहुनालाई देवता सम्झेर ढिाडो र दही खुवाउने र निःशुल्क सुत्ने व्यवस्था गर्ने यहाँको चलन मानवताको सजीव उदाहरण हो । 'हामी त पर्यटकको सेवा गर्छौं हजुर, आउने पो आउनुपर्‍यो ।', यहाँका बासिन्दाको यो बोलिले पर्यटकको तीव्र स्वागत गरिरहेको छर्लङ्ग हुन्छ ।
जीवनका उकालीओरालीमा रुकुमकोटको यात्रा गर्ने जो कोहीलाई पनि दोहोर्‍याउन बाध्य पार्छन्, यहाँको सौन्दर्य मनोरम स्थल र डााडाकााडा तथा पहाड, कुना, कन्दरा, हरियाली र सधैं मुस्कुराइरहने फूलहरूले । ५२ पोखरी र ५३ टाकुरी रहेको यहाँको कान्छो नेपाल संरक्षणको अभावमा झन पछि झन् ताल पुरिादैजाँदा लोपोन्मुख अवस्थामा रहेको छ । पर्यटकीय विकास र लोपोन्मुख तालको संरक्षण गर्नसके यसले कोल्टे फेर्न सक्ने यहाँका बासिन्दाको भनाइ छ ।
- गणेश स्रोत : जनादेश

सानी भेरी नदी रुकुमकोट, नेपाल,(Sani Bheri River,Rukumkot Nepal)

तीन स्थानमा इलाका प्रशासन

तीन स्थानमा इलाका प्रशासन
रुकुम -कास)- जिल्लाका तीन स्थानमा इलाका प्रशासन कार्यालय स्थापना गरिने भएको छ । जिल्ल्ाास्थित राजनीतिक दल, कार्यालय प्रमुखसहितको सर्वदलीय बैठकले तीन स्थानमा इलाका प्रशासन कार्यालय स्थापना गर्ने निर्णय गरेको हो । जिल्ल्ााको रुकुमकोट, चौरजहारी र कोलमा इलाका प्रशासनलगायतका सरकारी कार्यालय स्थापना गर्ने निर्णय गरिएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी देवराज ढकालले जानकारी दिए । 'निर्णय भएको छ,' प्रजिअ ढकालले भने, 'छिट्टै स्थापना गरिनेछ ।' 'निर्देशिका र कर्मचारी दरबन्दी प्राप्त भएको छैन ।' ढकालले भने, 'प्रशासनका साथै इलाकास्तरीय कृषि, पशु सेवा, स्वास्थ्य, खाद्यलगायत कार्यालयसमेत स्थापना गरिनेछ ।'
Posted on: 2009-04-12 20:32:54 सोर्स: kantipur

विकासले पिछडिएको रुकुमकोट

विकासले पिछडिएको रुकुमकोट चारैतिर पहाडले घेरेको समथर फाँट! बीचमा मनोरम रुकुमकोटको बस्ती! उत्तरतिर सेताम्मे सिस्ने हिमाल, उसैको काखबाट रुकुमकोट हुदै अबिरल बग्ने भेरी नदी! रुकुमकोटको काखमा कमलदह, छिप्रीदहलगायतका साना―साना तालहरु। यहि हो रुकुमकोटको पहिलो परिचय ! रुकुमको सदरमुकाम खलङ्गादेखि ८ कोष उत्तरमा पर्ने रुकुमकोट प्रकृतिको खानी नै हो। बुढाबुढीहरु यसलाई 'कान्छो नेपाल' पनि भन्ने गर्छन् अर्थात अर्को काठमाडौं उपत्यका। उहिल्यै काठमाडौं अर्थात् नेपाल जानेहरुले कस्तो छ काठमाडौं? भन्दा रुकुमकोट जस्तै छ भन्नेे गर्थे। त्यही त यहाँका गाउलेहरु अहिलेसम्म भन्ने गर्छन् हामी त कान्छो नेपालका बासिन्दा। तर काठमाडौं दिन रात परिवर्तन भईरहदा कान्छो नेपाल भने प्रकृतिको मनोरम सौगात लिएर विकासको प्रतिक्षामा छ। चारैतिर घेरेको पहाडमा मौसमअनुसार फुल्ने कमल, लालीगुँरास, पैयँु, डिम्मुरलगायतका सयौं फूलले यो गाउूको शोभा कहिल्यै नष्ट हुन दिदैनन्। सधै हरियो घुम्टो ओढेर छातीमा हजारौ फूल फूलाउनु यहाँको विशेषता हो। त्यसैले होला सायद रुकुमकोट―३ रुकुमका ५० वर्षीय कृष्णबहादुर ओलीलाई रुकुमकोट सधै दुलहीझै सिङ्गारिएकोजस्तो लाग्ने गर्छ रे! रुकुमकोटको त्यही पाखामा कयौं प्रेम र प्रेमीहरुले घाँस दाउरा बनाउँदा बनाउँदै प्रेम साटेका होलान् त कतिले जीवनको देहलिला नै त्यही पहाडमा समाप्त गरे होलान् तर रुकुमकोट कहिल्यै जीवन्त हुन सकेन। जनयुद्धको समयमा छापामारको आश्रमस्थल बनेर नेपालको क्रान्तिमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएको रुकुमकोटलाई नयाँ नेपालले पनि नसंझदा निराशाको बादलमा ऊ रुमल्लिन बाध्य भएको छ। स्थानीय वृद्ध समाजसेवी गम्भीर थापा भन्नुहुन्छ―'कति नेताले रुकुमकोटलाई पर्यटकीय स्थल बनाउँछौ भने तर भोट बटुल्नेबाहेक बाँकी केहि गर्न सकेनन। अब नयाँ नेपालमा केही हुन्छ कि भनेर प्रतिक्षागरी बसेका छौं।' रुकुमकोटबाट केही दुरीमा रहेको देउराली ओढार, अध्याँरे गुफा पनि यहाँका पर्यटकीय संभावना बोकेका स्थानहरु हुन् तर के गर्ने माल पाएर चाल नपाएपछि भनेझैं नेपालको सरकारले कहिल्यै हेर्दैन यहाँका बासिन्दा यस्तै गुनासो गर्ने गर्छन्। विभिन्न जातिका बोट विरुवा र पशुपंक्षीहरुको त यहाँका पाखा पखेरा खानी नै भने पनि हुन्छ स्थानीय बुद्धिजिवी चेताराम नेपाली भन्नुहुन्छ― 'यहाँ काफल, टुसा, डिम्मुर र कमलको स्वादले जो कोहीलाई पनि थप आकर्षण बन्न सक्छ। सदरमुकामबाट रुकुमकोट पैदल वा घोडाको यात्रा पनि धेरैलाई रमाइलो नै लाग्छ। नलागोस् पनि कसरी भेरीको तिरैतिर मनोरम दृश्यहरु अवलोकन गर्दै हिडेपछि। बाटामा पाईने चिउरी, लालुपाते तथा अनेकौ प्राकृतिक फूल र स्थानीय बजारमा पाईने दही र केराको स्वादले लामो हिडाईको थकानै मेटिन्ो गर्छ। भलखोलाको माछा, घीउ र भात त झन् यस बाटोमा हिड्नेहरुका लागि अविष्मरणीय खाना नै हो। त्यति मात्रै हैन घरमा आउने साँझका पाहुनालाई देवता संझेर ढिडो र दही खुवाउने र निःशुल्क सुत्ने व्यवस्था गर्ने यहाँको चलन मानवताको सजीव उदाहरण हो। 'हामी त पर्यटकको सेवा गर्छौं हजुर आउनु पो पर्यो' ―यहाँका बासिन्दाको यो बोलीले पर्यटकको तीव्र स्वागत गरिरहेको छर्लङ्ग देख्न सकिन्छ। जीवनका उकाली ओरालीमा रुकुमकोटको यात्रा गर्ने जो कोहिलाई पनि दोहोर्याउन बाध्य पार्ने यहाँको सौन्दर्य मनोरम स्थल र डाँडाकाँडा तथा पहाड, कुना, कन्दरा र हरियालीले सधै स्वागत गरि मुस्कुराईरहका हुन्छन्। ५२ पोखरी र ५३ टाकुरी रहेको यहाँको 'कान्छो नेपाल' संरक्षणको अभावमा झनपछि झन तालतलैयाहरु पुरिदै जाँदा लोपोन्मुख अवस्थामा रहेको छ। यहाँ पर्यटकीय क्षेत्रको रुपमा विकास गरेर लोपोन्मुख तालको संरक्षण गर्न सके यसले नयाँ रुपमा कोल्टे फेर्न सक्ने थियो कि?
Reply to your postDelete post

रुकुमका जडिवुटीले संरक्षण पाएनन, लाखौ घाटा

रुकुमका जडिवुटीले संरक्षण पाएनन, लाखौ घाटाView What links here ३० फाल्गुनरुकुम जिल्लाको स्रर्न्दर्भमा जडिवुटीको सम्भावना हुदाहुदै पनि यसको उचित संरक्षण र सर्म्वर्द्धन हुन सकेको छैन । जडिवुटीलाइ प्रशोधन गर्नको लागी नेताहरुले भाषणमा गरेपनि भाषणमा मात्र सिमित हने गरेको छ । रुकुम जिल्लाको सिस्ने गा.वि.समा पर्ने सिस्ने हिमाल हिमालको काखमा अवस्थित जडिवुटीको धनि र सम्पन्न जिल्ला मानिनछ यस जिल्लामा दुलभ तथा मुल्यमान र अतिउपयोगी एवं लोकप्रिय जडिवुटी पाईन्छन ।तर विडम्मना नै मान्नपर्छ हामिले हम्रा जडिवुटीको महत्व वुझ्न सकेको छैनौ । नत विज्ञ तथा सरकारवाला निकायहरुले यस सम्वन्धमा ठोस कदम नै चाल्न सुकेका छैनन रुकुम जिल्लाका मुल्यवान जडिवुटीहरु त्यसै खेर गईरहेका छन कतिपय जडिवुटीहरु एकदमै कम मुल्यमा वाहिरिएका छन तर तिनै जडिवुटीवाट वनेका विदेशि औषधिहरु किन्न लाखौ रुपैया खर्च गरिरहेका छौ । यस जिल्लाको केहि जडिवुटीहरु दलालको माधयामवाट निकै सस्तो मुल्यमा विक्रि वितरण भईरहेको छ । रुकुम जिल्लामा पाईने जडिवुटीहरुमा यास्रा गुम्वा, पाँच औले, कट कटुकी, चिर्राईतो, र्सपगन्ध, देवदार, जटामसि, भलायो, असुरो, सुगन्धको सिलाजित, लताकस्तुरी, पाकनवेद, जस्ता दर्लर्भ जडिवुटीहरु यस जिल्लाका प्रसस्त मात्रामा पाईन्छन यहाँ पाइने जडिवुटीहरुको आर्थिक महत्व वारे स्थानिय वासिहरु अनविज्ञ रहेको पर्ण् वहादुर केसीले जानकारी दिनुभयो । प्रसस्त मात्रामा स्थानिय वैध्यहरु भएको यस जिल्लामा करिव दुइ तिहाई जनसंख्या स्वास्थ्य उपचार्रार्थ आयर्वेदिक चिकित्सक पद्धतिमा नै निर्भर रहेको देखिन्छ । जिल्ला विकास रुुकमको एक तथ्याङ्क अनुसार हाल रुकुम ज्रिल्लावाट वाहिरीने जडिवुटीमा यास्रा गुम्वा, कुरीलो, टीम्मुर, सेतावाज, जटामसि, भलायो, वुकिफुल, लचिनि, अमला, तितेपाति, पाँच औले, साधारण च्याउ, लगाएतका रहेका छन । यस जिल्लामा पाईने जडिवुटीहरु अत्यन्तै दर्लभ एवं अमृत तुल्य मान्यका यास्रा गुम्वा, पाँच औले कस्तुर, सिलाजित आदि दिन प्रतिदिन असुरक्षित भइ लोप हुने प्रक्रियामा रहेका छन । जिल्लाको हुकाम मैकोट, जानसिस्ने, गा.वि.समा यास्रा गुम्वा पाईने क्षेत्र मानिन्छ । वास्तवमा भन्ने हो भने रुकुम जस्तो विकट जिल्लामा पाईने जडिवुटीहरु अवैध विक्रि वितरण भईरहेका छन । जडिवुटीको चोरी निकासी भईरहेको छ । यसको नियनत्रणमा सम्वन्धित निकायले ध्यान दिन जरुरी देखिन्छ । जडिवुटी खेतीलाई प्रोत्साहान गरी यसको खेतीलाइ सामाजिक अभियानको रुपमा सञ्चालन गर्दै जडिवुटीको भण्डार गर्न हामी सवैको दायीत्व हो । रुकुम जस्तो न्युन आय भएको समुदायको आर्थिक अवस्ता सुधार्ने हो भने आजैदखि हामिले योजना वनाइृ कार्यान्वयन गर्नु पर्दछ ।रुकुममा जडिवुटी विकास सम्वन्मा यहा कुनै किसिमको सरकारी तथा गैर सरकारी निकायवाट संरक्षण र सर्म्वर्द्धनको लागी कुनै प्रक्रिया अपनाइएको छैन । रुकुमका वासिन्दाहरुलाई जडिवुटीको महत्ववारे जनचेतना नहुनु ुंककलन कर्ताले आफ्नो श्रमको उचित मुल्य नपाउनु जडिवुटीको परिणाम एकिन नहुनु जिल्लाको दर्गम क्षेत्रमा अमुल्य जडिवुटीहरु पाइए पनि उचित संकलन विधि थाहा नहनु लगाएतका समस्याले गर्दा अवरोध देखा पर्दै आईरहेको छ । रुकुम जिल्लाको आर्थिक विकार एवं सम्पन्नता लाई गति दिन एकातर्फदर्ुलभ महत्वपर्ूण्ा जडिवुटीहरुलाई संरक्षण र सर्ंवर्धन गर्न आव्रश्यक छ प्रसोधन केन्द्रको स्थापना गरी जडिवुटी तथा लघुवन पैदावारको माध्यामवाट रोजगारको अवसरहरु सृजना गर्ने हो भने रुक्मेलीहरु विदेसिनु नपर्ने स्थानियवारी धनवहादुर वुढाथोकीले जानकारी दिनुभयो । सम्वन्धित निकायले यसको लागी जनचेतना वृद्धि गराउनको साथै ब्यवस्थित रुपमा संकलन र जडिवुटी खेती सम्वन्धि प्रविधि विकासको अति आवश्यक भईरहेको महसुश गरेका छन ।अनुसन्धानको कमिले सहि प्रयोग हुन सकेको छैन । कुन जडिवुटी कति महत्व छ केहि जानकारी छैन परिश्रममा कति लगानि भएको छ दिगो रुपमा कसरी निरन्तरता दिन सकिन्छ यस विषयमा कुनै र्सवेक्षण हुन सकेको छैन भने जडिवुटी सम्वन्धि ठोस निति नियम तथा कार्यक्रमको अभाव छ । जैविक विविधता हृ्रस हुदै छ । दिनानुदिन वनजंगल मासिदै छन सिस्ने हिमालको काखमा अवस्थित यस जिल्लाको प्राक्रतिक स्रोतको संरक्षण जडिवुटीको ब्यवस्थापन र यसलाई निरन्तरता दिदै ब्ववस्थित रुपमा संकलन तथा खेती विस्तार गरे अत्याधिक मात्रामा आय आर्जन वृद्धि गरी सम्पन्नतालाई वढाउन जडिवुटी विकासलाई वढाउदै लैजाने हो भने रुकुम जिल्ला न्युन आय भएको समुदाएको आर्थिक अवस्था सर्ुधान टेवा पूग्ने थियो किsource: merosurkhet.com

तीन स्थानमा इलाका प्रशासन

तीन स्थानमा इलाका प्रशासनरुकुम -कास)- जिल्लाका तीन स्थानमा इलाका प्रशासन कार्यालय स्थापना गरिने भएको छ । जिल्ल्ाास्थित राजनीतिक दल, कार्यालय प्रमुखसहितको सर्वदलीय बैठकले तीन स्थानमा इलाका प्रशासन कार्यालय स्थापना गर्ने निर्णय गरेको हो । जिल्ल्ााको रुकुमकोट, चौरजहारी र कोलमा इलाका प्रशासनलगायतका सरकारी कार्यालय स्थापना गर्ने निर्णय गरिएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी देवराज ढकालले जानकारी दिए । 'निर्णय भएको छ,' प्रजिअ ढकालले भने, 'छिट्टै स्थापना गरिनेछ ।' 'निर्देशिका र कर्मचारी दरबन्दी प्राप्त भएको छैन ।' ढकालले भने, 'प्रशासनका साथै इलाकास्तरीय कृषि, पशु सेवा, स्वास्थ्य, खाद्यलगायत कार्यालयसमेत स्थापना गरिनेछ ।'

विशेष बालबालिकाको पठनपाठनमा बाधा

विशेष बालबालिकाको पठनपाठनमा बाधा
कान्तिपुर संवाददाता
रुकुम, अपांग विद्यार्थीका लागि पाठ्यसामग्रीको अभाव भएपछि रुकुमका बहिरा, सुस्तश्रवण, दृष्टिविहीन जस्ता अपांग बालबालिकाका लागि पठनपाठनमा बाधा पुगेको छ ।
विद्यालयले विशेष शिक्षाअन्तर्गत अध्ययनरत विद्यार्थीका लागि आवश्यक पाठ्यपुस्तक उपलब्ध गराउन नसकेपछि समस्या देखा परेको हो ।
जिल्ल्ााका बहिरा तथा सुस्तश्रवण स्रोत कक्षा सल्ले, सुस्तमनस्थिति स्रोत कक्षा डाङरीचौर, दृष्टिविहीन स्रोत कक्षा रुकुमकोट, सुस्तमनस्थिति आठबीसकोट गरी आधा दर्जन विशेष विद्यालयमा विद्यार्थीहरूल्ााई आफ्नो सांकेतिक
भाषामा पढ्ने, लेख्ने सामग्रीहरू नभएपछि अहिले विद्यालयले यी कक्षाका बालबालिकाहरूलाई कक्षा १ र २ का बालबालिकाहरूको पुस्तक लिएर पढाउँदै आएका छन् ।
उचित तरिकाको पाठ्यपुस्तक तथा पाठ्य सामग्री नपाएपछि विद्यार्थीहरूलाई शिक्षण गर्न कठिन भएको सुस्तमनस्थिति स्रोत कक्षा डांग्रीचौरका प्रधानाध्यापक गणेश केसीले बताए ।
कुनै विद्यालयमा शिक्षक
निर्देशिकाबाट पनि कक्षा सञ्चालन गर्दै आएका छन् भने कुनै विद्यालयमा पाठ्यपुस्तक बाहिरको सिकाइने गरेको बहिरा तथा सुस्तश्रवण कक्षा दोपाईका प्रधानाध्यापक विजय ओलीले बताए । अपांग विद्यार्थीका लागि उचित आवासको व्यवस्था नहुँदा समेत थप समस्या भएको समेत उनले बताए ।
Posted on: 2009-04-23 21:16:12
window.google_render_ad();

रुकुमको आलुले बजार पाएन

होमपेज » समाचारपत्र » आर्थिक samachar patra 30 april 2009
रुकुमको आलुले बजार पाएन
धनवीर दहाल, (रुकुम) रुकुमको पूर्वी भेगका किसानले उत्पादन गरेको आलुले बजार नपाएपछि घरमै कुहिन थालेको छ। गतवर्षो तुलनामा यस वर्षआलु धेरै उत्पादन भएको थियो। कुनै सिजनमा रोग लागेर उत्पादन नहुने र राम्रो उत्पादन भएको समयमा बजार अभावले बिक्री नहुने समस्याका कारण यहाँका किसान आलुखेतीप्रति नै नकारात्मक हुन थालेका छन्। त्यस क्षेत्रमा गहुँ, मकै र धान कम उत्पादन हुने गर्छ। सो भेगका किसानहरू आलु र फापरबाट जीवन निर्वाह गर्दै आएका छन्। गतवर्षखच्चडलाई बोकाएर सदरमुकामलगायत रुकुमकोट, नायगाड पुर्याए पनि खच्चड भाडा नउठेको भनाइ उनीहरूको छ। नाखारांसी, तकसेरा, कोल, हुकाम, मैकोट, सिस्नेका आधा दर्जन गाविसहरूमा आलुखेती हुने गरेको छ। आलु उत्पादन गरे पनि के गर्ने, बजार छैन, घरमा नै कुहिन्छ, नाखारांसी-५ का नरवहादुर विकले भने- लगाएर पनि एक पैसा आम्दानी हुँदैन, दुःख मात्र हुन्छ, बजार लग्ने यातायात छैन। आलु बिक्री नहुने र बिक्री भए पनि १२ रुपियाँ किलोमा बिक्री गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको नरबहादुरको भनाइ छ। विगतका वर्षरूमा चामल, नुन ढुवानी गरेर र्फकेका खच्चडलाई बोकाएर सदरमुकाम लैजाँदा नाफा नभएको किसानको गुनासो छ। विकट तथा भिरालो बाटो भएका कारण आवतजावत गर्न असजिलो हुँदा भारी बोकेको समयमा झनै समस्या पर्ने भएकाले पनि बजार जान कठिन हुने गरेको किसानले बताए।

रूक्मिणी ताल

रुकुम्कोट valley

Rukumkot

Rukumkot is a large village in Rukum district, Nepal, approximately 350 kilometres west of the Nepalese capital Kathmandu. Rukum district has many could-be-tourist-spots places, but due lack of information, many of them remain unexplored. One of the main place that could have been the major tourist destination is Mt. Sisne (सिस्ने हिमाल) also called virgin mountain, as nobody has claimed to have conquered this mountain yet. Rukum is also called The place of 'Baunna Pokhari Tripanna Takuri', means the place of 52 lakes and 53 hills.Rukumkot is the most attractive touristic destination in Rukum district in Nepal.There is very beautiful Pond called Rukmini Tal(Local name Kamal Dhaha/कमलदह) and there are a lot of mysterious caves surrounding the beautiful village Rukumkot.Among them Deurali Cave is very interesting and mysterious,is situated in eastern part of Rukumkot.It is really attractive valley having natural beauties ever.There is a beautiful Temple called Barah Temple and one more historic temple Sibalaya near by Rukmini Tal.According to the local poet Mr. Maniram Gautam(स्थानीय कवी मणिराम गौतम), this Sibalaya was built by Purna Kumari a wife of one of Rana Prim Minister.there are lots of possibilities to be one of the tourist destination in the future.नेपालको मध्य-पश्चिम क्षेत्रमा पर्ने राप्ति अंचल को रुकुम जिल्ला को सदरमुकम देखि १० कोश पूर्वमा पर्ने एउटा रमणिय गाऊ को नाम हो रुकुमकोट । नेपालको राजधानि काठमान्डौ देखि करिब ३५० किलोमिटर पश्चिममा पर्ने रुकुमको सदरमुकाम मुसिकोट देखि पूर्वमा अवस्थित यस ठाउ प्राकृतिक सुन्दरताले भरिपूर्न भयको ठाउको रुपमा लीइन्छ। रुकुमकोट, रुकुम जिल्लाको शोभा गा.बि.स अन्तरगत पर्दछ । चारैतिर पहाडले घेरिएको रमणिय उपत्यका रुकुमकोट २०३० सालसम्ममा रुकुम जिल्लाको सदरमुकाम थियो । [बाउन्न पोखरी त्रिपन्न टाकुरि]को नामले प्रसिद्ध रुकुमकोट मा हेर्नलायक पर्यटकिय सम्भाबना रहेका ठाउहरु:१.रुक्मिणी ताल :बाउन्न पोखरी त्रिपन्न टाकुरीका नामले परिचित रुकुम जिल्लाका विभिन्न तालहरुमध्ये कमल ताल संरक्षणको अभावमा ओझेलमा परेको छ। धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्व बोकेको तालको संरक्षणका लागि कुनै प्रयास नभएपछि ताल लोप हुने अवस्थमा पुगेको छ। ताल उत्पत्तिका विषयमा कुनै ठोस प्रमाण नभेटिए पनि धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्व बोकेको यो तालमा बर्षेनी शिवरात्री, चैत्रे दशैं, हरितालिका तिज, बडादशैंमा भब्य मेला लाग्ने गर्दछ। तालमा नुहाएमा विभिन्न रोगहरु निको हुने जनविश्वास रहेको पाइन्छ। तालको संरक्षणसँग प्रचार प्रसार भएमा राम्रो पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा विकास गर्न सकिने स्थानीय व्यवसायीहरु बताउँछन् । स्थानिय भाषामा कमल दह पनि भन्ने गरिन्छ। रुकुमकोट को बाहुन्थाना मा अवस्थित यो ताल नेपालको नक्शा जस्तो देखिन्छ। यसको क्षेत्रफल १.९५ वर्ग कि.मी.छ । यहाँ नुहाउदा पाप नाश हुन्छ भन्ने धार्मिक किम्बदन्ति अनुशार माघे सक्रान्तिमा तिर्थयात्रिहरु आएर नुहाउने चलन् छ । यो ताल सुन्दर र मनमोहक हुनुकासाथै नेपालमा पाईने कमल मध्ये सबैभन्दा राम्रो कमल पाईन्छ । प्राय चैत बैशाख महिनामा यस ताल बाट कमल निकाल्ने गरिन्छ,जुनबाट अचार या तरकारि बनाइन्छ त्यसबाहेक यसलाई कमलपित्त या अन्य रोगको उपचार को लागि पनि प्रयोग गरिन्छ। अनि असार,साउन र भदौ तिर तालले माला भिरेझै देखिने कमलको हरियो पात अनि त्यसमथि फुलेको कमलको फुलले रुकुमकोटमा लाग्ने तिज् मेलामा अर्कै रौनक थपेको हुन्छ।२.शिवालय(शिवजिको मन्दिर):शोभा गा.बि.स.अन्तरगत रुकुमकोटमा रहेको रुक्मिणी ताल(कमल दह)को उत्तर छेउमा अवस्थित यो मन्दिर स्थानिय बुद्धिजिबी मणीराम गौतमका अनुशार राणाकालमा बनाईयको हो । हरेक बर्ष शिवरात्रिको बेला म ठुलो मेला लाग्ने गर्दछ ।३.सिस्ने हिमाल :रुकुमको उत्तरी सिमानामा अवस्थित रमणिय एबम् सुन्दर हिमालको नाम हो सिस्ने हिमाल । यसलाई स्थानिय भाषामा मुर्कट्टा हिमाल पनि भनिन्छ । यो कान्जिरोवा हिम श्रीङ्खला अन्तर्गत पर्दछ । यसको उचाई ५,८४१मि.छ । रुकुमकोटलाई वरिपरि बाट सर्प झै डा॑डा॑ले घेरेको छ त्यसैले पहिले रुकुमकोटको नाम सर्पकोट थीयो पनि भन्ने गरिन्छ। मैदान डा॑डा॑ बाट सिस्ने हिमाल को अबलोकन गर्न सकिन्छ। यस हिमालमा आजसम्म कोहि पनि नचढेको हुंदा यसलाई कन्या हिमाल पनि भनिन्छ।४.देउरालि गुफा :स्थानिय भाषामा देउरालि ओडार पनि भनिने यो गुफा रुकुमकोट देखि पूर्बमा रुमगाड नदि(लुकुम गाड)को किनारम अवस्थित छ। सांघुरो प्रवेशद्वारबाट भित्र पस्यो भने बिशाल भवन भित्र प्रवेश गरेको अनुभव हुन्छ। गुफा भित्र प्राकृतिक रुपमा बनेका मानिसका बिभिन्न दैनिक क्रियाकलाप या बिभिन्न देवि देवताका मूर्तिहरु हेर्न सकिन्छ,प्राकृतिक रुपमा बनेका यि मुर्तिहरु कसरी बनेका होलान एउटा अनौठो अनुभव हुन्छ। रुकुमकोटबाट त्यहां पुग्न लगभग ४०/५० मिनेट पैदल लाग्छ। यो गुफा पर्यटकिय हिसाबले महत्वपूर्ण मानिन्छ ।५.कमल दह ब्रहाजि को मन्दिर