माओवादी अध्यक्ष दाहाल रुकुम आउँदै

कमल थापा, रुकुम मंसिर २०- माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड मंगलवार रुकुम आउँदै छन् । दाहालसँगै उनीसँग झन्डै एक दर्जन केन्द्रीय नेताहरु पनि रूकुम आउँदै छन्। अध्यक्ष दाहालले कम्युनिष्ट शहीदकव् शालिक अनावरण तथा जनसभालाइ सम्वोधन गर्नेछन्।

नेपाल मगर संघ रुकुमले खलंगा ७ शितलपोखरीमा निर्माण गरेको जिल्लाका पहिलो कम्युनिष्ट सहिद कामी बुढाको शालिक उद्घाटन र जनसभालाई सम्वोधन गर्न उनी रुकुम आउँन लागेको माओवादी रुकुमले जनाएको छ।
एमाओवादी अध्यक्ष दाहाल मंगलवार विहान ११ बजे रुकुम आउँने छन् । जन सभालाई सम्वोधन पूर्व अध्यक्ष दाहालले मंगलवारदेखि शुरु हुने रुकुम खेलकूद महोत्वसको उद्घाटन गर्ने कार्यक्रम तय भएको छ । दाहालसँगै माओवादीका पोलीटव्युरो सदस्य तथा पर्यटन मन्त्री लोकेन्द्र विष्ट, पोलिटव्युरो सदस्य हेमन्तप्रकाश ओली केन्द्रीय सदस्य एवं युवा तथा खेलकुद मन्त्री कमला रोका केन्द्रीय सदस्य पूर्ण घर्ती, वाइसियल अध्यक्ष गणेशमान पुन, महेश्वर गहतराज सभासदहरु जुनकुमारी रोका विमला केसी लगाएतका नेताहरु पनि रुकुम आउने माओवादी रुकुमले जानकारी दिएको छ । त्यस्तै राष्ट्रिय खेलकुद परिषदका सदस्य सचिव युवराज लामा पनि रुकुम आउँने बताईएको छ । जन सभामा सहभागी हुन माओवादी पोलीटव्युरो सदस्य जनाद्र्धन शर्मा तथा सभासद सीता पौडेल यस अघि नै रुकुम पुगि सकेका छन् ।

अध्यक्ष दाहालले सहिद परिवार घाइते तथा अपांग परिवार कार्यालय प्रमुख र पार्टी कार्यकर्तासँग भेटभाट गर्ने माओवादीले जनाएको छ ।

Source : nagariknews

उद्योग बाणिज्य संघ रुकुममा पुनको प्यानल बिजय

१ मंसिर, रुकुम । रुकुम उद्योग वाणिज्य संघको नयाँ नेतृत्वको लागी भएको निर्बाचनमा बसन्त पुन मगरको प्यानल बिजय भएको छ । एकिकृत माओवादी इतरका दलको संयुक्त प्यानलका रुपमा उठेको बसन्त पुन मगर अध्यक्ष रहेको प्यानल निर्बाचित भएको हो । एकिकृत नेकपा माओबादीका तर्फबाट उम्मेदवार बनेका पबिर डाँगीलाई १ सय ७५ मतले पछि पादै बसन्त पुन मगरको प्यानल बिजय भएको हो । बसन्त पुन मगरले ४ सय ९७ र उहाँका प्रतिद्धन्दी परबिर डाँगीले ३ सय २९ मत प्राप्त गर्नु भएको थियो ।

संद्यको प्रथम उपाध्यक्षमा परमेश्वर भण्डारी ,द्धितिय उपाध्यक्षमा दिपकराज खडका ,सचिबमा शिबकुमार खत्री ,कोषाध्यक्षमा राजकुमार खत्री र सहसचिबमा डिल्लीबहादुर वली निर्बाचन भएका छन । सदस्यहरुमा यज्ञबहादुर परियार ,नबराज गिरी ,बालकुमारी गीरी ,महेन्द्र बुढा मगर र चन्द्रबहादुर घर्ती मगर निर्बाचित भएका छन् ।

गत कार्तिक २८ गते देखि जारी रुकुम उद्योग बाणिज्य संघको अधिबेशनमा तिब्र बिबाद भएपछि अधिबेशन लम्बीएको थियो । बुधबार देखि शुरु भएको मतदानको बिहिबार बिहान मात्र मत गणना गरिएको थियो । निर्बाचित अध्यक्ष पुन मगरले रुकुम जिल्लाका ब्यापारीहरुलाई साथमा लिई नयाँ र प्रभाबकारी काम गर्ने बताउनु भएको छ ।

खटाएको ठाउँमा हाजिरै नभई स्थानीय विकास अधिकारी सरुवा

जिविस निमित्तको पनि निमित्तको भरमा-
कमल थापा, रुकुम, असोज १५- कुनै पनि तल्लो तहदेखि माथिल्लो तहसम्मका कर्मचारीको सरुवा निश्चित अवधिको कार्यकाल बिताएपछि मात्र हुने गर्छ। तर, रुकुमका स्थानीय विकास अधिकारी भने निश्चित कार्यकाल त के खटाएको ठाउँमा एक पाइला नटेकेरै सरुवा भएका छन्।

असारमा रुकुमका तत्कालीन स्थानीय विकास अधिकारी केदारनाथ शर्मा रुकुमबाट सरुवा भएपछि उनको ठाउँमा रामकुमार श्रेष्ठलाई मन्त्रालयले पठाउने निर्णय गरेको थियो। तर, रुकुम आउने भनिएका स्थानीय विकास अधिकारी श्रेष्ठ भने पाइला नटेकेरै उतैबाट सरुवा भएका छन्।

तोकिएका स्थानीय विकास अधिकारी श्रेष्ठ उपस्थित नभएर उतैबाट सरुवा भएपछि रुकुम जिविस ४ महिनादेखि प्रमुखबिहीन बन्दै आएको छ। त्यसयता निमित्तको पनि निमित्तको भरमा चल्दै आएको छ। निमित्तको जिम्मेवारी पाएका योजना अधिकृत शिवकुमार कार्की घर बिदामा गएपछि दोस्रो निमित्तको जिम्मेवारी सूचना अधिकृत चिन्तामणि दाहालले सम्हाल्दै आएका छन्।

जिविसमा लामो समयदेखि स्थानीय विकास अधिकारी नहुँदा विकास निर्माणका योजनाबारे निर्णय हुन निकै कठिन हुँदै आएको छ। नगद भुक्तानी भए पनि स्थानीय विकास अधिकारीले मात्र गर्ने काम कार्वाही प्रभावति हुने गरेका हुन।

नागरिक

रुकुममा मात्र दैनिक करोड रुपियाँ रेमिट्यान्स भित्रँदै

कमल थापा, रुकुम, असोज १३- दशैं नजिकिँदै गर्दा रुकुममा दैनिक एक करोड रुपियाँका दरले रेमिट्यान्स भित्रने गरेको छ। रोजगारीका लागि छिमेकी देश भारत र तेस्रो मुलुकका विभिन्न देश गएका रुकुमेलीले मनी एक्सचेन्जमार्फत् दैनिक एक करोड रुपियाँ पठाउने गरेका कारोबारमा संलग्न मनी टान्सफरले जनाएका छन्।

रोजगारीमा गएका आफन्तले पठाएको रकम लिने उनीहरुका आफन्तको भिड विगतको तुलनामा सदरमुकामस्थित मनी एक्सचेन्जका शाखामा बढेको छ। सदरमुकामलगायत् ग्रामीण बजारमा पनि रेमिटका शाखा खुलेका छन्।

सामान्यतया सदरमुकाम खलङ्गामा खोलिएका विभिन्न मनी एक्सचेन्जका शाखाबाट दैनिक ७५ लाख रुपियाँ आउने गरेकामा यस पटक दसैं नजिकिँदै गर्दा दैनिक एक करोडको हाराहारीमा भित्रने गरेको मनी ट्रान्सफर सञ्चालक बताउँछन्। छिमेकी देश भारतबाट नगन्यमात्र रेमिट्यान्स आउने गरको भए पनि विश्वका अन्य मुलुक खासगरी मलेसिया, कतार, दुवई, साउदी, ओमन, कोरिया, इराक तथा युरोपियन मुलुकबाट सबैभन्दा बढी रकम आउने गरेको छ। भारतीय सेना, सिङ्गापुरे प्रहरी र बेलायती सेनामा कार्यरत् रुकुमेलीले समेत रेमिट्यान्स पठाउने गरेका छन्। जिल्लाका अधिकांश मगर समुदायका युवा भारतीय, सिङ्गापुरे र बेलायती सेनामा समेत कार्यरत् छन्। उनीहरुले एक पटकमा प्रतिव्यक्ति एक लाखदेखि पाँच लाख रुपियाँसम्म रकम पठाउने गरेका छन्।

पछिल्लो एक वर्षयता द्वन्द्वग्रस्त देश इराक र अफगानिस्तानबाट पनि रेमिट्यान्स आउने गरेको छ। यी देशमा पनि दोस्रो एयरपोर्ट प्रयोग गरेर रुकुमका कामदार जाने गरेका छन्। जहाँ जान सरकारले निषेध गरेको छ।

जिल्ला सदरमुकाममा रहेका वेस्टर्न युनियन मनी ट्रान्सफर, आइएमई, हिमाल रेमिट, प्रभु मनी ट्रान्सफर, सिटी एक्सप्रेस, मनकामना मनी टान्सफरलगायत् आधा दर्जन ट्रान्सफरका शाखा सदरमुकाममा सञ्चालित छन्। त्यसका साथै चौरजहारी, आठवीसकोट, रुकुमकोट, खारा जस्ता केही स्थानीय बजारमा पनि मनी ट्रान्सफरका शाखा छन्। जिल्लामा स्थापना गरिएका सामुदायिक सहकारी संस्थामार्फत् पनि रेमिट्यान्स भित्रने गरेको छ। यसले गर्दा रुकुममा यस पटकको दसैं तिहार अवधिमा मात्रै पचास करोड जति रेमिट्यान्स रकम भित्रिने मनी टान्सफर व्यवसायीको अनुमान छ।

रुकुमको पुपाल 'जर्नी टु यार्सा' को प्रदर्शन

काठमाडौं, आश्विन ११ - वृत्तचित्र पनि सिनेमा हो भन्ने बुझाउने हेतुले बिहीबारदेखि चार दिनसम्म दक्षिण एसियाली वृत्तचित्र महोत्सव आयोजना हुने भएको छ । महोत्सव कुमारी सिनेमा हलमा दिनभर चल्नेछ ।

महोत्सवमा नेपाल सम्बन्धित चारसहित ३६ वृत्तचित्र प्रदर्शन हुनेछन् । दीपेन्द्र भण्डारीको 'जर्नी टु यार्सा' को प्रदर्शनसँगै सुरु हुने महोत्सवमा नेपालसहित भारत, पाकिस्तान, श्रीलंका, बंगलादेश, अफगानिस्तान, बर्मा र तिब्बतका प्रतिनिधि वृत्तचित्र हुनेछन् । मंगलबार आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा उक्त जानकारी गराइएको हो । रुकुमको पुपालमा यार्सा खोज्न पुगेका झन्डै सात हजारको क्याराभानलाई पछ्याएको 'जर्नी टु यार्सा' बाहेक पहिलो दिन पाँच वृत्तचित्र देखाइनेछन् । महोत्सवमा केसाङ छेतेनको 'सेभिङ डोल्मा' वृत्तचित्र पनि छानिएको छ । बाँकी दुई नेपाली वृत्तचित्र भने विदेशीले तयार पारेका हुन् ।

'यसपालिदेखि महोत्सवमा बर्मा र अफगानिस्तानले समेत सहभागीता जनाएका छन्, जुन हाम्रा लागि पनि उत्साहजनक छ,' महोत्सव निर्देशक कनकमणि दीक्षितले भने । प्रतिस्पर्धात्मक महोत्सवमा निर्णायकले उत्कृष्ट ठहर्‍याएको वृत्तचित्रले दुई हजार अमेरिकी डलरसहित रामबहादुर ट्रफी जित्नेछ । दोस्रो हुनेले एक हजार अमेरिकी डलर र उत्कृष्ट डेब्यु फिल्म मेकरले पनि उ त्यति नै रकम पुरस्कार पाउनेछन् । भारतीय फोटोग्राफर, लेखक सतीश शर्मा, युरोपेली फिल्म महोत्सव 'वन वल्र्ड' का संस्थापक इगोर ब्लेजेभिक र आयोजक संस्थाकै पूर्वनिर्देशक तथा पत्रकार मनीष श्रेष्ठको निर्णायक समितिले वृत्तचित्रको मूल्यांकन गर्नेछ । १५ वर्ष अघिदेखि हुँदै आएको महोत्सवको यो आठौं संस्करणका लागि झन्डै चार सयबाट तीन महिना लगाएर तीन दर्जन वृत्तचित्र छानिएको महोत्सव सहनिर्देशक उपासना श्रेष्ठले जानकारी दिइन् । उनले भनिन्, 'सहभागी वृत्तचित्रको प्राविधिक गुणस्तर, विषयवस्तुको प्रस्तुतीकरणका साथै क्षेत्र, परिवेश र विधालाई समेत ध्यान दिएर छनोट गरिएको थियो ।'

प्रतिस्पर्धी वृत्तचित्रमध्येकै झन्डै २० फिल्म मेकरको समेत सहभागिता रहने बताइएको महोत्सवमा छलफल कार्यक्रमसमेत हुने दीक्षितले जानकारी दिए । उनले महोत्सवको उद्घाटन गर्न लागेकी बंगलादेशी फिल्म मेकर क्याथि्रन मसुसहित विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय स्तरका व्यक्तित्वबाट तीनवटा छलफल हुने बताए । छलफल वृत्तचित्रको विकासक्रम, बजारीकरणका बारेमा हुनेछ ।

प्रकाशित मिति: २०६८ आश्विन ११
Source: Kantipur

विद्यालय सुधार कार्यक्रमलाई ४४ करोड

२०६८ - असोज - ८
राजधानी संवाददाता
रुकुम, ८ असोज
जिल्ल्ाा शिक्षा कार्यालयले चालू आर्थिक वर्ष०६८/६९ का लागि शिक्षा क्षेत्रमा ४४ करोड ५६ लाख ४७ हजार रुपैयाँ छुट्टयाएको छ । जिल्ल्ााको विद्यालय सुधार कार्यक्रमअर्न्तर्गत सो रकम छुट्टयाइएको हो ।
कार्यालयका अनुसार विनियोजित रकममध्ये चालू खर्चतर्फ१५ लाख ६६ हजार र पुँजीगततर्फ५० लाख ६० हजार रुपैयाँ रहेको छ ।
जिल्ल्ाा शिक्षा अधिकारी दिव्यराज कट्टेलका अनुसार प्राथमिक तहका शिक्षकहरूका लागि १९ करोड २९ लाख ९४ हजार र निम्न माध्यमिक तथा माध्यमिक विद्यालयका शिक्षकका लागि ८३ लाख ६७ हजार रकम विनियोजन गरिएको छ ।
यस वर्ष५० ओटा विद्यालयमा चारकोठे नया“ भवन निर्माण गरिनेछ । जसअनुसार सुगम गाविसका लागि प्रतिभवन ६ लाख ५० हजार र दर्ुगम गाविसका लागि ७ लाख ४० हजार प्रति भवन विनियोजन गरिएको छ ।
यातायात सुविधा नपुगेका र सदरमुकामबाट टाढा रहेका १७ ओटा गाविसलाई दर्ुगम गाविस मानिएको छ । विद्यालयहरूमा नया“ भवन निर्माण, विद्यालय भवन मर्मत, खानेपानी र शौचालय निर्माणका लागि १० करोड ६० लाख रकम विनियोजन गरिएको छ । जसमा जिल्ला शिक्षा कार्यालयको आर्थिक सहयोग तथा सेभ द चिल्डे्रन र सिविन नेपालको प्राविधिक सहयोगमा भवन निर्माण गरिनेछ ।
त्यस्तै, जिल्ल्ाा शिक्षा कार्यालयको निर्माणाधीन भवन निर्माणका लागि थप ५० लाख ६० हजार रकम छुट्टयाइएको छ ।
यस वर्षप्राथमिक क्षेत्र विस्तार कार्यक्रम र अनौपचारिक प्राथमिक क्षेत्र विस्तार कार्यक्रमका लागि पाँच/पाँचओटा केन्द्रमार्फ कार्यक्रम सञ्चालन गरिने जिशिकाका शाखा अधिकृत विनाराम खड्काले बताए । खड्काका अनुसार पुराना २ सय ५२ ओटा बालविकास केन्द्रलाई निरन्तरता दिइएको छ भने आवश्यक परेका खण्डमा कात्तिक महिनाभित्र सम्बन्धित टोल तथा विद्यालयका बारेमा जानाकारी गराइनेछ । साथै, समुदायमा हस्तान्तरण भएका २२ विद्यालयलाई १ लाखका दरले प्रोत्साहन अनुदान वितरण गरिने अधिकृत खड्काले बताए ।
विद्यालयको बाहय वातावरण सुधारका लागि ५३ ओटा विद्यालयलाई २ लाखका दरले सहयोग गरिने कार्यालयले जनाएको छ । त्यस्तै, ४० ओटा विद्यालयको छात्रा शौचालय निर्माणका लागि २ लाखका दरले सहयोग प्रदान गरिनेछ । ५० ओटा विद्यालयमा कक्षाकोठा र भवन पुनर्निर्माणका लागि १ लाखका दरले रकम विनियोजन गरिएको छ । कार्यालयले निम्न माध्यमिक विद्यालयसम्मका दलित विद्यार्थीका लागि प्रतिविद्यार्थी ४ सयका दरले ९० लाख १३ हजार र निम्न माध्यमिक तहसम्मका छात्राहरूका लागि प्रतिविद्यार्थी ४ सयका दरले रकम वितरण गर्नेछ । द्वन्द्वपीडित बालबालिकाका लागि ५७ हजार २६ रुपैयाँ रकम छुट्टयाइएको छ ।
यस वर्षजिल्ल्ााका सम्पर्ूण्ा विद्यालयको शैक्षिक गुणस्तर वृद्धि गरिनेछ । जिशअ कट्टेलले भने, 'विद्यालयको पठनपाठन व्यवस्थित बनाउन करोडौंको रकम विनियोजन गरिएको हो ।' पहिलो पटक प्रतिभाको खोजीका लागि २५ हजार रकम विनियोजन गरेको उनले बताए ।

आफ्नै लगानीमा गाउँ झिलिमिली

रुकुम, (नेस), गाउँको विकास निर्माण गर्दा सधैं सरकारी तथा गैरसरकारी निकायको मुख ताक्नेहरुका लागि रुकुमको एक गाविसका स्थानीय बासिन्दाहरुले चुनौती दिएका छन्। जिल्लाको साख गाविसका सर्वसाधारणले आफ्नै लगानीमा विद्युत् उत्पादन गरेका छन्।

गाविसको वडा नम्बर ८ का ६८ घर र खलंगा-७ का १२ घरपरिवार मिलेर विद्युत् उत्पापादन गरेका हुन्। घरमा बत्ती बाल्ने लक्ष्य लिएपछि प्रतिपरिवार १५ हजार रुपियाँ र दुई हप्तासम्म श्रमदान गरी पाँच किलोवाट क्षमता भएको विद्युत् उत्पादन गरेका हुन्। ८० परिवारले जम्मा गरेको १ लाख २० हजार नगद तथा २ लाख बराबरको श्रमदान गरी करिब ३ लाख २० हजारको लगानीमा विद्युत् निर्माण गरिएको निर्माण समितिका अध्यक्ष किरण मल्लले बताए।

रुकुममा खाद्य असुरक्षा बढ्दो / स्थानीयवासीमा भोकमरीको त्रास

धनवीर दाहाल, (रुकुम), रुकुम जिल्ला यस वर्ष गत सालको भन्दा खाद्य सुरक्षाको हिसाबले जोखिममा रहेको एक प्रतिवेदनले देखाएको छ।
कृषि उत्पादनमा कमी आएपछि जिल्ला खाद्य सुरक्षा संजालले जिल्लाका २६ गाविसलाई यस वर्ष खाद्य असुरक्षित गाविसको रुपमा घोषणा गरेको छ।


त्यसमध्ये जिल्लाका पूर्वी र उत्तरी भेगका करिब दश गाविसहरु सबै भन्दा बढी जोखिममा रहेका गाविसहरु हुन्। संजालले प्रत्येक तीन-तीन महिनामा जिल्लाको खाद्य अवस्थाको बारेमा जानकारी लिने गर्छ। जिल्लास्थित सरोकारवाला निकायहरुको सहभागितामा शुक्रबार बसेको बैठकले सम्भावित क्षेत्रमा बेलैमा खाद्यान्न ढुवानी गर्नुपर्ने कुरामा पनि सतर्कता अपनाइएको छ।

सो साजालले बताएअनुसार हुकाम रन्मामैकोट तकसेरा गोतमकोट स्यालाखदीलगायतका दश गाविसहरुमा सबै भन्दा कम मकै उत्पादन भएकाले चाँडै खाद्यान्न अभाव हुने सम्भावना रहेको छ। रोगका कारण मकै उत्पादनमा गतवर्षभन्दा ३० प्रतिशत कमी आउने भएकाले उक्त क्षेत्रहरुमा खाद्यान्न अभावको सम्भावना रहेको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुकुमका प्रमुख कुलप्रसाद अधिकारीले बताए। उनले भने यस वर्ष जिल्लाभरको उत्पादनमा कमी छ तर सधैं खाद्यान्न अभाव हुने गाविसहरुमा समस्या झनै बिकराल हुनेछ।रातभरि पानी पर्ने र दिउँसो बादल लागेकाले मकै बालीमा रोग लागेको हुँदा उत्पादनमा कमी आएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुकुमले जनाएको छ। यस वर्ष मकै बालीमा फेद कुहिने जस्ता रोगका कारण मकै बाली सुकेको थियो। जिल्लाका करिब ५० प्रतिशत स्थानमा मकै भित्राउने काम सकिएकाले जिल्लामै उत्पादनमा कमी आएको बताइएको छ।

जिल्लाका धेरै स्थानमा मकैमा रोग लागेको र कतिपय स्थानमा भदौ्रको अन्तिमतिर आएको हावाहुरीले क्षति गरेको छ। गतवर्ष पनि मकै बालीमा उत्पादन कमी आएपछि जिल्लाका दुई दर्जन गाविसहरुमा खाद्यान्न अभाव देखिएको थियो। यद्यपि जिल्ला खाद्य संस्थान रुकुममा अझै चार महिनाको लागि भ्याउने खाद्यान्न मौज्दात रहेका जिल्ला खाद्य संस्थान रुकुमले जनाएको छ।

पुल नहुँदा नदी तर्न ५० रुपैयाँ

रुकुम, भाद्र १५ -
सबैजसो गाविस भएर बग्ने सानीभेरी नदीका अधिकांश स्थानमा पुल नहुँदा यात्रीहरू खोला तार्न २० देखि ५० रुपैयाँ तिर्न बाध्य छन् । खलंगा-५ र झुला ९ को बीचमा पर्ने सानीभेरी नदी तर्दा यात्रीले ५० रुपैयाँ तिर्नुपर्ने नियम छ । दैनिक स्थानीय दसजनासम्म युवा खोलाको किनारमा बस्ने र नदी वारपार गराउँदा ५० रुपैयाँ लिने स्थानीय शिक्षक बालकृष्ण शर्माले बताए ।

उनका अनुसार सामान भए सय रुपैयाँसम्म लिने गरिएको छ । ठाँटीका युवाले बनाएको अस्थायी पुल बाढीले बगाएपछि आवतजावत गर्न समस्या भएपछि युवाले बटुवाबाट रकम असुल्ने गरेका हुन् ।

'दिनभरि खोलाले बगाएका काठदाउरा संकलन गर्ने र बटुवालाई खोला तराउने काम गरिरहेका हुन्छौँ ।' स्थानीय भूपेन्द्र चन्दले भने, 'आफैं खोला तर्न सक्नेलाई भने पैसा लिँदैनौं ।' दैनिक ५० देखि सय जनासम्मले रकम तिरेर खोला तर्ने गरेका छन् ।

त्यस्तै स्यालापाखा र पीपल गाविस जोड्ने पुल बाढीले भत्काएपछि नदी तर्नका लागि स्थानीयहरूले २० देखि ४० रुपैँयासम्म लिने गरेका छन् । स्थानीय कांग्रेस नेता नरजित बस्नेतका अनुसार दैनिक साठी जनासम्मले पीपल र स्यालापाखा वारपार गर्नका लागि सानीभेरी नदी तर्न रकम खर्चिनुपर्ने बाध्यता छ । उनले भने, 'पौडी खेल्न दक्ष स्थानीय युवाले बटुवालाई नदी तारिदिने गरेका छन् ।'

स्थानीयका अनुसार नदीमा पुल नहुँदा हुकामबाट जाङको अर्जल, गोतामकोटबाट जाजरकोटको सोभाभगवती लगायतका स्थानमा आउजाउ गर्न पौडी खेल्न नसक्ने बटुवाले रकम तिरेर तर्नुपर्ने बाध्यता छ ।

त्यस्तै पुर्तिमकाँडा र गरायला गाविस जोड्नका लागि सिएसपी नामक संस्थाले बनाएको तुइन बिगि्रएपछि दुई गाविस आवतजावत गर्न रकम तिर्नुपर्ने बाध्यता छ ।

प्रकाशित मिति: २०६८ भाद्र १६ कान्तिपुर

दैनिक उपभोग्य सामग्री अभाव "पहिरोले सडक अवरुद्ध"

रुकुम, १७ भदौ

जिल्लाका विभिन्न क्षेत्रमा यातायात अवरुद्ध भएपछि व्यापारिक केन्द्र रुकुमकोटलगायत १६ गाविसमा दैनिक अत्यावश्यक सामग्रीको अभाव भएको छ । वर्षात्का कारण पहिरो गएपछि दुई महिनाअघि अवरुद्ध सोलावाङ बालुवा हरित कृषि सडक सुचारु हुन नसक्दा समस्या भएको हो ।

थप खाद्यान्न नभित्रिएपछि छिटफुट पाइने सामानको मूल्य पनि अत्यधिक बढाइएको छ । नुन, तेल चामललगायतका सामानको मूल्यमा वृद्धि भएको व्यापारी सुन्दर थापाले बताए । “गाडी, मोटर चल्दैनन्,” उनले भने, “मान्छे र घोडाखच्चरबाट समान ढुवानी गर्दा अलिकति महँगो भइहाल्छ नि ।”

रुकुम उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष वसन्तकृमार श्रेष्ठले सडक सुचारु नहुँदा सर्वसाधारणले मार खेपिरहेको बताए । “सरोकारवाला निकायसमक्ष पटक–पटक जानकारी गराएका छौं,” उनले भने, “कहिल्यै हुँदैन भन्ने शब्द पनि आएन कहिले भएन पनि ।”

उता, जिल्लास्थित सरोकारवाला निकायले भने यातायात सुचारु गर्न प्रक्रिया अघि बढिरहेको बताएका छन् । “वर्षाले जिल्लाको प्रमुख राजमार्गसँगै अन्य दर्जनौं राजमार्ग एकैसाथ अवरुद्ध भएकाले समस्या भएको हो,” प्रमुख जिल्ला अधिकारी कृष्णप्रसाद अधिकारीले भने, “केन्द्रमा समेत जानकारी गराइसकेका छौं ।”

०६३ सालमा निर्माण गरिएको सल्ली–चौरजहारी सडकखण्डमा वर्षमा ६ महिनामात्र सवारी साधन सञ्चालन हुने गरेका छन् ।
Source : Karobar Daily
०४ सेप्टेम्बर २०११

विद्युत्मा अनियमिताले समस्या

रुकुम, २२ भदौ

रुकुम जिल्लाको विद्युत् सेवा दुई दिनदेखि अनियमित बन्दै आएको छ ।

रुकुमेली विद्युत् उपभोक्ता समिति रुकुमले जलविद्युत् आयोजनाको मूल ठाउँमा रहेका २ नम्बर जेनेरेटरलगायतका मेसिनहरू जलेकाले यो समस्या आएको बताएको छ । केन्द्र प्रमुख रामबहादुर केसीका अनुसार दुईवटा मेसिनमध्ये एउटा मेसिन बिग्रिएकाले कामचलाउ भइरहेको बताए । समितिले सूचना टाँस गरी मेसिन मर्मतकार्य भइरहेको भए पनि कहिलेसम्म बन्छ भन्ने कुराको केही ठेगान नभएको बताएको छ । २ सय ५० किलोवाट क्षमताको स्यार्पुताल जलविद्युत् आयोजना रुकुमेली विद्युत् उपभोक्ता समितिले सञ्चालन गर्दै आएको छ ।

विद्युत् सेवा अनियमित बनेपछि विद्युत् सेवा उपभोग गरिरहेका सेवाग्राही मर्कामा परेका छन् । बत्ती आउने–जाने ठेगान नभएकाले समस्या आएको स्थानीय व्यापारीहरूको गुनासो छ । कम्प्युटर खोल्न नपाउँदै बत्ती जाने भएकाले समेत कम्प्युटर सिक्न आएका प्रशिक्षार्थी, साइबर सञ्चालनसँगै कम्प्युटरमा समेत समय समयमा खराबी देखिन थालेको साइबर सञ्चालक गणेश शर्माले बताए ।

विद्युत् समस्याले सञ्चार क्षेत्र पनि अछुतो छैन । जिल्लास्थित नियमित रूपमा प्रकाशन भैरहेका आधा दर्जनभन्दा बढी पत्रपत्रिका बन्द भएका छन् भने स्थानीय एफएम स्टेसनहरूले आफ्नो नियमित प्रसारण समय घटाएका छन् । रुकुमको बाँफिकोटस्थित स्यार्पुतालबाट उत्पादन गरिएको स्यार्पुताल साना जलविद्युत् आयोजना रुकुमको एकमात्र ठूलो विद्युत् आयोजना हो, जसबाट जिल्ला सदरमुकाम खलंगालगायत बाहिरी १० वटा गाविसमा समेत विद्युत् सेवा प्रदान गर्दै आएको छ ।

जिल्ला सदरमुकाम मुसिकोट खलंगामा समय–समयमा विद्युत आउने–जाने गरे पनि बाहिरी १० वटा गाविसमा भने विद्युत्सेवा अवरुद्ध भएको छ, जसका कारण स्थानीय बासिन्दाहरू मोबाइल चार्जलगायतका अन्य रेडियो, टेलिभिजन हेर्नबाट समेत वञ्चित भएका छन् ।

समितिले आयोजना सुरुवातको समयमा जडान गरेका मेसिनहरू अहिलेसम्म फेरबदल नगर्दा समय–समयमा समस्या आउने गरेको स्थानीय बासिन्दाहरूको गुनासो छ । तर, विद्युत् आपूर्तिमा समस्या आए पनि जेनेरेटरबाट कामकाज सञ्चालन गर्ने गरेका व्यापारीहरूका लागि भने मालामालको अवस्था छ । उनीहरूले महँगो शुल्क लिएर मोबाइल चार्जलगायत विभिन्न सेवा दिइरहेका छन् ।
Source : karobar Daily
०९ सेप्टेम्बर २०११

पहिरोमा पुरिएर ६ जना बेपत्ता

रुकुम, भाद्र २० - अबिरल वर्षाका कारण जिल्लाको हुकाम गाविसमा गएको पहिरोमा पुरिएर ६ जना बेपत्ता भएका छन । हुकाम - ७ काचरजंगमा पहिरोमा पुरिएर ६ जना बेपत्ता भएका हुन । घटनास्थल जिल्ला सदरमुकामबाट तीन दिनको दुरीमा पर्छ ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय रुकुमका अनुसार सोमवार दिउँसो दुई बजेतिर घट्टमा पिठो पिस्न गएका सातजनामध्ये ६ जना पहिरोमा पुरिएर बेपत्ता भएका हुन । बेपत्ता हुनेहरुमा हुकाम - ७ की ५२ वर्षीय जखकुमारी बुढा, १० वर्षकी चाहना बुढा, २९ वर्षीया सुनिता घर्ति,सुनिताको छोरी १ वर्षकी हिमांशु घर्ति, ८ वर्षीया पुजीनी बुढा र ९ वर्षीया सरिता बुढा छन ।

बेपत्ताको खोजी र उद्धारका लागि इलाका प्रहरी कार्यालय मैकोटबाट प्रहरी नायब निरीक्षक हरिसिं उर्यालको नेतृत्वमा १५ जनाको टोली खटिएको प्रहरी नायब उपरीक्षक किसनसिं थापाले कान्तिपुरसित बताए । उनका अनुसार प्रहरीले घटना भएको १० घन्टापछिमात्र जानकारी पाएकाले उद्धारमा ढिलाई भएको छ । घटनामा १० वर्षीय मिलन बुढाले भागेर ज्यान बचाएका थिए ।

प्रहरीका अनुसार पिठो पिसिरहेका् बेला २ सय मिटर माथिबाट आएको पहिरोले घट्ट पूर्णरुपमा पुरेको छ । प्रहरी नायब उपरिक्षक थापाका अनुसार इलाका प्रहरी कार्यालय मैकोटबाट गएको प्रहरीटोलीसंग सम्पर्कबिच्छेद भएकाले घटनाबारे थप जानकारी आउन सकेको छैन ।

प्रकाशित मिति: २०६८ भाद्र २०
Source : कृष्णप्रसाद गौतम Kantipur

एउटै छाप्रोमा ११ टुहुरा

कमल थापा, रुकुम, भदौ १७ - रुकुम सदरमुकाम खलंगा-३ स्थित एक छाप्रोमा ११ टुहुरा बस्दै आएका छन्। सशस्त्र युद्धकालमा नेपाली सेनाको मोर्टार आक्रमणमा घाइते भएकी गरायला-५ की देवसरी पुनका ५ र जाङ गाविसका आइते तामाङका ६ गरी ११ बालबालिकाले कुनै राहत पाएका छैनन्।

२०५९ मंसिर ९ गते गस्तीमा गएको सेनाको गोली दुवै तिघ्रामा लागेकी देउसरीको उपचार अभावमा गत मंसिरमा मृत्यु भएको हो।
आमाको मृत्यु र बाबुले हेर्न छाडेपछि १५ वर्षीया ललिता पुन, १३ वर्षीया सानु पुन, ११ वर्षीया हिरा पुन, ९ वर्षीया कविता पुन र ६ वर्षीय जनम पुनको रेखदेख गर्ने कोही छैन।
उनीहरु स्थानीय लालबहादुर नेपालीको गोठमा बस्दै आएका छन्। सरकारले द्वन्द्वकालमा मृत्यु भएकालाई लाख रुपैयाँका दरले राहत दिए पनि द्वन्द्वकालमा लागेको गोलीकै घाउ बल्भि्कएर मृत्यु भएकी देउसरीको परिवारले पाउन सकेको छैन।
बाबुको मृत्यु र आमाको मानसिक सन्तुलन गुमेपछि बिचल्लीमा परेका पूर्वी रुकुमको जाङ गाविसका तामाङ परिवारका ६ बालबालिका पनि देवसरीका टुहुरासँगै बस्दै आएका छन्।
उनीहरुका बाबु आइते तामाङको गत पुसमा मृत्यु भएको हो। सबै बालबालिका एक वर्षको अन्तरमा जन्मेका हुन्। आमा पृथ्वीमायाको कतिखेर होस आउँछ भने कतिखेर जे मन लाग्यो त्यही गर्छिन्।
'पानीको झरीसँगै मध्यरातमा आए, बस्ने ठाउँ नभएकाले बालबच्चाका लागि गोठको ढोका खोलिदिएँ,' गोठका मालिक लालबहादुरले भने, 'ओढ्ने एउटा थोत्रो कम्बल पनि पानीले भिजेकाले रातभर जाग्राम बसे।'
खानेकुरा नहुँदा कहिलेकाहीँ छिमेकीले दिने गरेका छन्। त्यसमाथि मानसिक रोगी आमाले खाना फालिदिने, कुटपिट गर्ने, कपडा च्यातिदिने र मध्यरातमै घरदेखि बाहिर लगेर डुलाउने गरेको छिमेकी भावना परियारले बताइन्।

03 September 2011 नागरिक

खारा पहिरोमा पाँचको मृत्यु, करोडौँको क्षति

नयाँ पत्रिका/आदर्श केसी


रुकुम, ६ भदौ

सोमबारदेखिको अविरल वषर्ासँगै आएको पहिरोले पुर्दा रुकुममा पाँचजनाको मृत्यु भएको छ । खारा गाविसको सलडाँडामा रहेको पुष्कर ओलीको घर पहिरोले बगाउँदा उनका तीन छोरीको मुत्यु भएको छ ।

मृत्यु हुनेमा ७ वषर्ीया मीना ओली, ४ वषर्ीया टीका र १६ वषर्ीया लक्ष्मी रहेका छन् । सँगै सुतेका दुई छोरा भने घरको छानो खोलेर भागेर ज्यान बचाउन सफल भएका छन् । पुष्कर पत्नीसँगै पीठो पिध्न खोलामा गएकाले बाँच्न सफल भए । त्यस्तै खाराकै -२ वार्ड हाइवाङमा रहेको जयराम ओलीको घर पहिरोले बगाउँदा उनका १६ वषर्ीय छोरा यज्ञबहादुर, १४ वषर्ीय सेतेको मुत्यु भएको छ । पहिरोमा चारजना घाइते भएका छन् । घाइते हुनेमा जयरामकी पत्नी बुदि, छोरी र भदि रहेको प्रहरी निरीक्षक किशोर श्रेष्ठले जानकारी दिए ।

घाइतेको थप उपचारको लागि मौसम खराबीले स्थानीय मेडिलममा उपचार भइरहेको छ । सदरमुकाम खलंगा जोडने सिम्रमुत खोलामा आएको बाढीले सडक अवरुद्ध हुँदा घाइतेलाई जिल्ला अस्पताल ल्याउन सकिएको छैन ।

गाविसको दर्जन बढी स्थानमा पहिरो गएकाले खारामा करोडौँको क्षति भएको छ । गाविसका पाँच वडाका करिब दुई दर्जन बढी घरमा क्षति भएको छ । पाँच वडा पहिरोको जोखिममा रहेको स्थानीय भीम ओलीले बताए । उनका अनुसार पहिरोसँगै खोलामा आएको बाढीले दुई दर्जन पानी घट्ट, सयौँ मुरी धान खेत, सयौँ संख्यामा पशुचौपाया, बाख्रा बगाएको छ । पाँच वडामा रहेको बाल विकास प्रावि पहिरोले पुरेको छ । विद्यालय पहिरोले पुरेपछि विद्यालयको पठनपाठन ठप्प भएको छ । उता, भलाक्चा गाविसको ७ वडामा रहेको ज्ञानोदय मावि पनि पहिरोको जोखिममा रहेको छ ।

विद्यालयको शौचालय तथा खेल मैदान पहिरोले बगाएपछि पठनपाठन बन्द गरिएको प्रधानाध्यापक सोबिराम पुनले बताए । उद्धारका लागि सदरमुकाम खलंगाबाट प्रमुख जिल्ला अधिकारी कृष्णप्रसाद अधिकारी, डिएसपी किसनसिंह थापासहितको टोली घटनास्थल पुगेको थियो । त्यस्तै कांग्रेसका जिल्ला सभापति मानबहादुर नेपालीसहितको कांग्रेसको टोली राहत सामग्री बोकेर घटनास्थल पुगेको थियो । घटनाको थाहा पाउनेबित्तिकै खारामा रहेको दी फेमस महेन्द्रादल गण खारा ब्यारेकबाट नेपाली सेनाको टोली पुगेर उद्धार गरेको थियो ।

यता, सल्यान कोटवारा पहिरोमा एकै घरका दुई बालकको ज्यान गएको छ । कोटवारा-३ चौलावारका राजकुमार ओलीका ७ वषर्ीय छोरा नन्दलाल र ४ वषर्ीय नोखीरामको मुत्यु भएको छ । बिहान ८ बजे आएको पहिरोमा उनीहरूको ज्यान गएको हो । अविरल वषर्ापछि सल्यानका विभिन्न गाविसमा एक दर्जन घर/घट्ट पहिरोले बगाएको छ भने दुई दर्जन घर पहिरोको जोखिममा परेका छन् । राप्ती राजमार्गअन्तर्गत रुकुम, सल्यानलगायतका विभिन्न स्थानमा पहिरो गएपछि मंगलबार बाटो अवरुद्ध भएको छ ।

पहिरोले २७ घर भत्कायो

कमल थापा, रुकुम,
साउन २७- लगातार वर्षापछि पहिरोले रुकुममा एक हप्तायता २७ घर भत्केका छन्।
चौखावाङ- ४, ६ र ८ मा आएको पहिरोले ती घर पूर्णरुपमा भत्काएको हो। दुई विद्यालयसहित १ सय ५४ घर उच्च जोखिममा छन्।
घर भत्किएपछि स्थानीय आफन्तका घर र गोठमा बस्न थालेका छन्। सूर्योदय निमावि र शान्ति नमुना प्रावि पहिरोकै कारण अनिश्चितकालका लागि बन्द गरिएका छन्। मानवीय क्षति भने भएको छैन।
अत्यधिक वर्षाले घरभित्रै पानीको मुहान फ्फुट्ने गरेको स्थानीय ज्ञानबहादुर ओलीले वताए। 'मुहान फुट्नाले घरै बग्न थालेका छन्,' उनले भने, 'घर भत्केपछि कति आफन्तका घरतिर लागे, बाँकी गाउँमाथिको चौखावाङ लेकतिर।'
सूर्योदय निमाविका शिक्षक प्रभात चन्दका अनुसार, वर्षाले विद्यालय नै भत्कन थालेपछि बन्द गर्नुपरेको हो। 'खेलमैदान र शौचालय पनि बगाइदियो,' चन्दले भने।
गाउँमा ल्याएको पानीको ड्याम र पाइप वर्षाले बगाएपछि बलेंसीको पानी खान बाध्य भएको स्थानीयले बताए। चिसो गोठमा बस्नुपर्दा गाउँले बिरामी पर्न थालेका छन्। झाडापखाला, ज्वरो र टाइफाइडको समस्या देखिन थालेको पीडितले भने। दैवीप्रकोप समितिको बैठकले राहतको पहल गर्ने निर्णय गरेको बताइएको छ।

Source : Nagariknews

रुकुम पुग्ने पर्यटकलाई राडीपाखी उपहार

फागुन २८, रुकुम (अस)। रुकुम जिल्ला घुम्न आउने पर्यटकलाई स्थानीय महिलाद्वारा तयार गरिएका राडीपाखी उपहार दिन थालिएको छ । जिल्लाको रन्मामैकोटका बासिन्दाले ढोरपाटन शिकार आरक्ष तथा बुकीपाटन घुम्न आउने पर्यटकलाई चिनोका रूपमा राडीपाखी उपहार दिन थालेका हुन् । सरकारले सन् २०११ लाई नेपाल पर्यटन वर्षघोषणा गरेको अवसरमा जिल्ला भ्रमणमा पर्यटकलाई आकर्षित गर्न सो अभियान थालिएको उनीहरूको भनाइ छ ।

जिल्ला सदरमुकाम खलङ्गादेखि ४० कोष पूर्वमा रहेको मैकोट गाविसका बासिन्दाले होम स्टेको समेत व्यवस्था गरी पर्यटन प्रवर्द्धनमा सघाइरहेका छन् । ढोरपाटन शिकार आरक्ष नेपालको एकमात्र शिकार हो । सो आरक्षका मुख्य स्थानहरू दोगाडि, सेरेङखोला तथा सुनदह ब्लक मैकोट गाविसमा पर्छ । सो गाविसका बासिन्दाले पर्यटकलाई पहिलो दिनको खाना पनि निःशुल्क खुवाउने व्यवस्थासमेत गरेका छन् ।

सो गाविसलाई नमूना पर्यटकीय गन्तव्य बनाउनका लागि स्थानीय पर्यटकीय सम्पदा संरक्षण केन्द्र र पुपाल युवा क्लबका सदस्यहरू सक्रिय देखिएका छन् । केन्द्रका सचिव सुरवीन्द्र पुनका अनुसार नेपालको सबैभन्दा दुर्लभ मानिने हिमचितुवा, झारल, थार, रातो बाँदर, नाउरलगायतका वन्यजन्तु हेर्न ढोरपाटन र बुकीपाटनमा पर्यटक आउने गर्छन् । 'हामीले गाउँमा आउने पर्यटकलाई पहिलो दिनको खाना निःशुल्क दिने गरेका छौं, साथै जिल्लाको चिनोस्वरूप राडीपाखी उपहार दिने व्यवस्था पनि गरेका छौं,’ सचिव पुनले अभियानलाई बताए । ऐतिहासिक तथा रमणीय मगर बस्तीहरूमा पर्यटक भित्र्याउन यस्तो व्यवस्था गरिएको पर्यटक प्रचारप्रसार समितिका अध्यक्ष लजिन्द्रबहादुर बुढाले जानकारी दिए । उनका अनुसार मैकोटका युवाहरूले अहिले मुसीकोट-ढोरपाटन-डोल्पा पदमार्ग बनाउन सक्रियता बढाएका छन् ।

'गाउँमा पेल्पा दोभानस्थित तातोपानी, मैकोट गाउँ, बुकीपाटन तथा ढोरपाटनलाई समेटेर पर्यटकीय केन्द्र बनाउन सके कम्तीमा वार्षिक १० हजार पर्यटक भित्र्याउन सकिन्छ,' उनले भने । उनका अनुसार मैकोट गाउँवरपरका २ सय घरमा होम स्टेको व्यवस्था मिलाइएको छ । बुढाले ढोरपाटन र बुकीपाटन क्षेत्रमा वार्षिक १ हजार पर्यटक पुग्ने गरेको पनि बताए । केन्द्रका अध्यक्ष लजिम पुनका अनुसार दुर्लभ वन्यजन्तु र जडीबुटीका लागि प्रसिद्धि कमाएको मैकोट क्षेत्रलाई पर्यटकीय क्षेत्र बनाउन सरकारले विशेष ध्यान दिनुपर्छ । 'पर्यटक भित्र्याउन जति काम भएको छ, त्यो सबै स्थानीयवासीको सक्रियतामा भएको हो', पुनले भने । शिकार क्षेत्रमा आउने ६० प्रतिशत पर्यटक मैकोट क्षेत्रमा आउने गरेको स्थानीय व्यवसायी पूर्णबहादुर बुढाले जानकारी दिए । उनले भने, 'त्यसैले पर्यटकका लागि आकर्षक सुविधा दिन खोजेका छौं ।' उनका अनुसार मैकोट क्षेत्रमा रहेका घरमा एकछाक सादा खानाको सयदेखि ४ सय रुपैयाँसम्म पर्छ भने बस्नका लागि दिनको रू. ५ सय लिने गरिएको छ । स्थानीय वीरभान विकका अनुसार 'स्थानीय मगर संस्कृति, दुर्लभ वन्यजन्तु, बुकीपाटन क्षेत्रका ताल तथा हिमशृङ्खलाका कारण सो क्षेत्र पर्यटकका लागि आकर्षक गन्तव्य हुन सक्छ ।' पेल्मा दोभानमा रहेको तातोपानीमा मात्र दैनिक १ सय आन्तरिक पर्यटक आउने गरेको पनि बिकको भनाइ छ ।


source : Abhiyan

आफ्नोपनको पुनरागमन

रुकुमको काँक्री गाउँ। खाम मगरहरूको यस बस्तीमा फागुन अन्तिम साता पुग्यो, सञ्चारकर्मी र पर्यटनकर्मीहरूको एक समूह। राजधानीबाट काँक्री पुगेको समूहको स्वागत र बिदाइमा स्थानीयबासीले खाम संस्कृतिको रातो कार्पेट ओछ्याए, त्यसैको माला पहिराए। बिदाइका बेला भालेको डाकोसँगै एक वृद्धले ट्याम्को बजाउँदै गाउँलेलाई एकै ठाउँमा भेला हुन खबर गरे। घन्कन थाल्यो पुरानो पञ्चे बाजा अनि माहोल नै बदलियो। ६० वर्षे श्यामबहादुर विकले स्थानीय लबजमा गाए, पार िवन पखेरीमा स्यालै करायो। बाँचुन्जेल रमाइलो छ, मरे हरायो। दशक लामो सशस्त्र द्वन्द्वले साँचेका बूढाबूढी र केही युवा गीतमा झुम्न थाले। आगन्तुकको स्वागतमा गीत गाएका श्यामबहादुर भन्दै थिए, "यसरी गीत गाएर सँगसँगै नाच्ने धेरै साथीभाइ युद्धका बेला भुक्लुक्कै भए। म पनि मरेर बाँचेको हुँ।"

यसरी खाम मगरहरूको बस्तीमा फेर िपञ्चे बाजा घन्कन थालेको छ। युद्धले थलिएको पश्चिम नेपालको विकट भूगोलका स्थानीय बासिन्दाले सशस्त्र द्वन्द्वका बेला चाडबाडमा समेत आफ्ना बाजा बजाउन पाएका थिएनन्। त्यसबेला न उनीहरूले धित मारेर चल्तीका गीत गाउन पाए, न त सिंगारु, मयुर, भूमे नाचमा कम्मर मर्काएर नाच्न नै। चाडबाडका बेला आफन्त एकै ठाउँमा भेला भएर झाँक्री नृत्यमा रम्नु त सपना नै थियो। तर, अहिले त्यो विरक्त अवस्था फेरएिको छ। रुकुमका खाम मगरहरू फेर िआपना रैथाने बाजा, नाच र लोकलयमा रम्न थालेका छन्।

दशक लामो द्वन्द्वमा बाँचेकाहरू अहिले खाम बस्तीको लोपोन्मुख मौलिक सभ्यता ब्यूँताउन लागिपरेका छन्। काँक्रीका स्थानीय संस्कृतिकर्मी नरबहादुर बुढा विगत सुनाउँदै भन्छन्, "त्यसबेला मरे/बाँचेको पनि पत्तै हुँदैनथ्यो। बितेको दशकमा भाइ, भतिजा, छोरी, बुहारी मारएिका र बेपत्ता बनाइएका खबरले आँखाका परेली कहिल्यै सुक्न पाएनन्। अनि, कसरी भूमे गीत गाउनु, कुन खुसीयालीमा मयुर नाचमा कम्मर मर्काउनू।"

कहालीलाग्दो विगत भुलेर खामबासीहरू आफ्नो परम्परा र युद्धसँग जोडिएका कहालीलाग्दा अनुभूति जगेर्नामा हातेमालो गर्दैछन्। यही अभियानमा सक्रिय स्थानीय संस्था गतिशील युवा समाज नेपालका अध्यक्ष सुबोधराज शेर्पाली भन्छन्, "यी दुवैलाई सँगसँगै अगाडि बढाइएन भने भावी पुस्ताले हामीलाई माफी दिने छैनन्।"

मध्यपश्चिमको पहाडी भूक्षेत्रमा रहेको खाम संस्कृति एकदमै भिन्न छ। दशक लामो सशस्त्र द्वन्द्वले उनीहरूको अनौठो चालचलनलाई बाहिरी दुनियाँमा फैलन दिएन। न त सहरयिाले खाम संस्कृतिका बारेमा जान्न र बुझ्न चासो देखाए। खाम बस्तीका बासिन्दालाई युद्धसँग जोडेर मात्र हेरयिो। यस बस्तीको पहिचानमा नजानिँदो पाराले माओवादी विद्रोह जोडिन पुग्यो। समाजले अस्ितत्वको छुट्टै मान्यता पायो। फलस्वरूप यहाँ सांस्कृतिक पालुवा मौलाउनै पाएन।

आगन्तुकहरूको स्वागत कार्यक्रममा सहभागी हुन आइपुगेका थिए, पञ्चायतकाल प्रधानपञ्च नरबहादुर बुढा। उनले भूमे नाच हेरे। भन्दै थिए, "बाँचेका भए मेरा छोरा, बुहारी पनि आज यसरी नै नाच्दा हुन्।" बुढाका अनुसार, उनका छोरा सत्यनारायणले गाउँकी भागपुरा बुढासँगै प्रेम विवाह गरेका थिए। २०५५ माघमा दुवै जना भारततर्फ लागे। ०५६ कात्तिकमा र्फकंदा रुकुमको चुनबाङ जंगलमा सुरक्षाफौजद्वारा छोरासहित गर्भवती बुहारीको हत्या भयो। भन्छन्, "दाइको हत्यापछि डराएर सानो छोरा रक्षा माओवादीमा लाग्यो। हाम्रो परविार छिन्नभिन्न भयो। अनि, कुन खुसीले गाउने, कुन हर्षमा नाच्ने?"

द्वन्द्वको त्रास हटेपछि युवा पुस्ता पुराना संस्कृतिमा रम्दै मायाप्रीतिका कुरा गर्न थालेको छ। पहिलेजस्तै प्रेम विवाहको प्रचलन झांगिएको छ। यस विकट गाउँमा धेरैले मागी-विवाह गर्न छोडे। पहिला मागी-विवाह गरेकी धनकुमारी विक अहिले प्रेम-विवाह गरेपछि निकै खुसी भएकी छन्। छोराले प्रेम विवाह गरेकामा जोखी बिकको अनुहार पनि कम्ती उज्यालो छैन। लीलावीर बुढा, ७८, पनि उज्यालो जीवन जिउनका लागि भावी पुस्तालाई प्रेम-विवाह गर्न सल्लाह दिन्छन्। भन्छन्, "करकापमा परेर होइन, मनले खाएर विवाह गर। त्यसैमा राम्रो होला।" शान्ति छाएकामा खुसी लीलावीर भन्छन्, "युद्धले झन्डै हाम्रो यस्तो रमाइलो संस्कृति हरेको।"

खाम संस्कृति जोगाउन अब ढिला हुन लागेको ठहर छ स्थानीयहरूको। आफ्नै पहलमा उनीहरू जिल्लाकै ठूलो खाम संग्रहालय बनाउने सुरसार गर्दैछन्। यसको भवन निर्माण भइसकेको छ। केही समयमै उनीहरूले त्यस संग्रहालयलाई खाम बस्तीको परम्परा, जीवनशैली, पहिरन, भाँडाकुँडा, आफ्नै गाउँठाउँमा हातैले उत्पादन गरेका सामान, बाजागाजालगायतका सामानहरू भरभिराउ पार्नेछन्। "आगन्तुकहरू संग्रहालय पस्दा खाम संस्कृतिबारे बुझ्न सकून् भन्ने हाम्रो चाहना हो," स्थानीय वीरता बुढा बताउँछन्।

संग्रहालय निर्माणाधीन गुरल्िला पदमार्गको छेवैमा निर्माण गरएिको छ। यस पदमार्गमा हिँडेकाले सजिलै खाम सभ्यता जान्न र बुझ्न पाउन् भनेर संग्रहालयको निर्माण गरएिको स्थानीय पृथ्बीबहादुर बुढामगर बताउँछन्। द्वन्द्वका बेला माओवादी गुरल्िलाहरूले हिँड्ने गोरेटो बाटोलाई गुरल्िला पदमार्ग नामकरण गरी पर्यटक आकषिर्त गर्ने योजना छ।

खाम संस्कृति अध्ययन तथा अवलोकन गर्न रुकुम जान चाहने स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकलाई विद्रोहका बेला माओवादी गुरल्िला हिँड्ने बाटोबाट हिँडाएर खाम बस्तीमा पुर्‍याउने अभियान चलाइएको छ। यसो गर्दा बाहिरयिाले यी बाटा कसरी स्थापित भएका हुन् भन्ने पनि जान्ने मौका पाउनेछन् भन्ने बुझाइ छ, एकीकृत नेकपा माओवादीको भातृ संगठन वाईसीएलका अध्यक्ष गणेशमान पुनको। खाम संस्कृतिमा हुर्किएका र यसैमा रम्ने सयौँ स्थानीय युद्धका बेला यही पदमार्गमा मारएिका थिए।

गुरल्िला पदमार्गमा हिँड्ने पर्यटकले अन्तको भन्दा नयाँ अनुभव गर्न पाउँनेछन्। पदयात्रीले चाहेमा स्थानीयले माओवादी द्वन्द्वमा सहभागी भएकाहरूलाई नै पथप्रदर्शक -टे्रकिङ् गाइड)का रूपमा खटाउनेे प्रबन्ध मिलाउन थालेका छन्। ती पथप्रदर्शकले आगन्तुकलाई स्थानीय सभ्यता, संस्कृति र यसलाई माओवादी विद्रोहले पारेको प्रभाव आदिका बारेमा बताउने छन्। यस्ता पथप्रदर्शकलाई अब छिट्टै व्यावसायिक तालिमसमेत दिइनेछ।

रुकुम र सल्यानको सिमानामा रहेको खौलानजिकैका झनखानी डाँडादेखि खारा, रुघा, काँक्री, तकसेरा हुँदै रुकुम र बाग्लुङ जिल्लाको भूगोलमा फैलिएको ढोरपाटन सिकार आरक्षणसम्म मात्रै होइन, म्याग्दीको बेनी र बाग्लुङकै बोबाङसम्म पुग्नेछ, पदमार्ग। रुकुम पर्यटन परष्िाद्का सदस्य तथा खाम सभ्यताका जानकार लक्ष्मीप्रसाद पुन भन्छन्, "पछिल्लो समयमा विदेशीहरूले खाम सभ्यता र संस्कृतिको अध्ययन/अनुसन्धानका बारेमा निकै चासो देखाउन थालेका छन्।" उनका अनुसार, आधा दर्जनभन्दा बढी विदेशीले त द्वन्द्वसँग जोडिएको खाम संस्कृतिका बारेमा अनुसन्धान गरसिके।

विसं ००९ देखि नै रुकुमका खाम मगरहरू कुनै न कुनै विद्रोहमा सहभागी हुँदै आएका छन्। त्यसैले उनीहरूको संस्कृति देशमा चलेका विभिन्नखाले युद्धसँग पनि जोडिएको छ। तर पनि उनीहरूले आपनो संस्कृतिलाई सबैखाले विद्रोहभन्दा माथि राखेका छन्। यसैको परण्िााम हुनसक्छ, दशक लामो रक्तपातले पनि उनीहरूको संस्कृति र परम्परामोह मेट्न नसकेको।

source : Kantipur/ Nepal
प्रदीप पोखरेल/खलंगा

पर्यटनको प्रचार प्रसारको लागि आएको रकम दुरुपयोग

पर्यटन वर्ष २०११ लाई सफल बनाउन प्रचार प्रसारको लागि नेपाल पर्यटन वर्ष २०११ जिल्ला समन्वय समिति रुकुमको नाममा प्राप्त भएको एक लाख रकमको दुरुपयोग भएको छ । रुकुमका पर्यटकिय क्षेत्रहरुको पहिचान गरि फोटोहरु सहितको होडिङ बोर्ड निर्माण गर्नुका साथै अन्य प्रचार प्रसारको काममा आएको बजेटलाई होटल तालिम, पर्यटन पैदल यात्रा लगायतका कामहरु गर्ने बैठकले निर्णय गरेपनि गुपचुपमै रकम सकिएको छ ।
नेपाल पर्यटन वर्ष २०११ जिल्ला समन्वय समितिले जिल्ला विकास समितिलाई ४० हजार, उद्योग वाणिज्य संघ रुकुम लाई ३० हजार रुपैंया दिई कामको प्रतिवेदन बुझाउन बजेट दिएको भएपनि तर हाल सम्म कुनै पनि कामको प्रतिवेदन नआएको नेपाल पर्यटन वर्ष २०११ जिल्ला समन्वय समिति रुकुमका सदस्य सचिव तथा सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारीले जानकारी दिए । उनले कामको प्रगति के भएको हो आफुले छिट्टै जानकारी लिने पनि बताए । हाल सम्म गरिएका कामहरुमा पैदल यात्रा गर्ने भनिए पनि केही महिना अगाडि जिल्लाका प्रमुखहरु रुकुमकोटको कमल ताल र देउराली गुफामा गाडी बाट पुगेर फर्किएको पर्यटन पत्रकार समुह रुकुमका अध्यक्ष महेश के.सी ले बताए । जिल्लाका स्यार्पुताल, कमल ताल, सिस्ने हिमाल लगायतका रुकुमका पर्यटकिय क्षेत्रहरुमा भने पर्यटन विकासको लागि कुनै प्रचार प्रसारका कामहरु गरिएका छैनन ।

जिल्ला विकास समिति रुकुम परिसमा पाँच वटा फोटाहरु झुन्डाएर बजेट पचाउने काम भएको स्थानियहरुको गुनासो छ । जिल्ला विकास समितिका कर्मचारी र उद्योग वाणिज्य संघ का केही पदाधिकारीहरु मिलेर रकम गोप्य रुपमा खाने तयारी गरेको स्रोतले बताएको छ । यसैगरी गत वर्ष स्यार्पु पर्यटन महोत्सव मनाउँदा आएको आय व्यय जनतालाई स्पष्ट नखुलाएको भन्दै स्थानियहरु आक्रोशित भएका छन् । स्यार्पु पर्यटन महोत्सवका समयमा पत्रकारहरुलाई इमेल र इन्टरनेटको सुविधा दिइएको भनेर बिल तथा प्रतिवेदन प्रस्तुत गरिएपनि आफुहरुलाई कुनै पनि इमेल इन्टरनेटको सुविधा नदिइएको पर्यटन पत्रकार समुहका अध्यक्ष के.सीले बताए ।

Posted on: 2011-07-28
रुकुम, १२ साउन (ओएनएस)

रुकुममा एडिएसएल सेवा

रुकुम/ जिल्लामा बिहीबारदेखि पहिलोपटक एडिएसएल इन्टरनेट सेवा सुचारु भएको छ । नेपाल टेलिकमको ल्यान्डलाइन फोन सेवा सञ्चालन भएको एक महिनापछि इन्टरनेट सेवा सञ्चालनमा ल्याइएको हो ।

टेलिकम रुकुमका प्रमुख कृष्णप्रसाद शर्माले हाललाई सदरमुकाममा मात्र सेवा सीमित रहे पनि बिस्तारै ग्रामीण क्षेत्रमा फोन पुगेपछि इन्टरनेट सेवा विस्तार गर्ने योजना रहेको जानकारी दिए ।

रुकुम सदरमुकाममा यसअघि भिस्याट प्रविधिको इन्टरनेट सञ्चालनमा आएको थियो । इन्टरनेट ढिलो चल्ने र एक मात्र साइबर भएकाले सेवाग्राही समस्यामा पर्दै आएका थिए । जिल्लामा पहिलोपटक एडिएसएल इन्टरनेट सञ्चालनमा आएपछि खलंगा बजारमा बिहीबार मात्रै २ वटा साइबर क्याफे खुलेका छन् । सेवाबापत दु्रत गतिको मासिक १५ सय र मध्यम गतिको १ हजार ७० रुपैयाँ तोकिएको छ ।

Fundamentals of Prosperous Nepal

-Janardan Sharma Prabhakar

Along with the political transition, Nepal has been engrossed with various economic problems. The global recession penetrated into the Nepalese economy impacting directly or indirectly. Moreover, political instability, corruption, financial disorderliness, merely profit-oriented investments, lack of confidence towards the banking sector among the people due to the failure in timely payment for the depositors, failure to promote productive sector, swarming imports and unbridled cross border smuggling of goods and services taking benefits of the open border between Nepal and India show that the country's economy has been deteriorating for long. Similarly, the country's economy could be measured through the state of it foreign currency reserves and balance of payment (BoP). Similarly, the recurrent expenditures of the government have surpassed the capital expenditures. Government has severely failed to construct development infrastructures so as to support in production. The budget of the government centers on the ministers and their henchmen. It rather promotes corruption and commissions instead of providing relief to the people at large. No budget targets to expand the productivity and production sector of the country. The backbone of the Nepalese economy, agriculture, is itself marginalized. Likewise, we are still practicing traditional agriculture system. The feudal land ownership system still exists. No one has given attention towards modernization of the means of production. And the country has not been able to tap the potentials of its locally available natural resources.
Given the situation of the country, the formation of its future strategy is very challenging. It is very challenging to get rid of such problems with out a radical reforms in the existing values. The main guiding principle is politics. So, the country should focus on drafting a new constitution as per the will and aspiration of the people to address every issues and move towards building the country a prosperous and sovereign one.
Similarly, political change is one of the crucial factors. The remnants of the feudal system should be eliminated for preserving the newly born republic and institutionalize it. Every organs of the government should be democratize and the access of the people should be guaranteed. People should have rights to speech, religion, health, employment, education, food, cloth and shelter. The participation in every sector should be inclusive and proportional restructuring the existing state structure.
The first measure to free the country from the existing feudal economy is the adoption of revolutionary and scientific land reform providing land to the tillers, modernizing and commercializing the agriculture. The government should come up with special and focused programmes to promote agriculture sector.

Similarly, the labour force should be enhanced with appropriate skills and trainings. The existing shortage of skilled manpower should be address urgently. The measures to protect the forest resources should be taken launching huge awareness campaigns to highlight the importance of forest. Likewise, to end the existing power outage and promote other industries, special programmes to generate power from micro, small and medium hydropower plants should be launched at village and district levels.
The tourism industry is one of the most potential sectors in the country. The country has many more opportunities to cash its cultural, geographical and natural heritages if appropriate programmes were introduced.
Similarly, other potential sector could be to set up industries based on locally available resources such as cement, iron, chemical fertilizer, herbal and other agriculture products and substitute the imports. The state should priorities export-oriented industries with ample subsidies, tax waive and grants.
If the state focused on the above mentioned sectors with its due priority, it will be a basis towards building sovereign economy. Thereafter, the existing trade deficit and balance of payment situation would also improve. There should be appropriate policies and mechanisms to utilize the remittance of the migrant workers in the productive sectors and sector of national interests. Therefore, for sovereign and free economy, the state should be able to create a kind of development wave among people with huge awareness campaigns, people

Source: Gateway Magazine

रुकुम बाउन्न पोखरी त्रिपन्न टाकुरी

गन्तव्य - कोपिला अधिकारी
माओवादी विद्रोहको उद्गमस्थल रुकुममा युद्धका घाउ मात्र छैनन्, मन बहलाउने अत्यन्तै सुन्दर गन्तव्यहरू पनि छन् । अहिलेसम्म व्यवस्थित रूपमा पर्यटनको विकास हुन नसके पनि प्रकृतिको नबिग्रिएको रूप हेर्न रुकुम उत्कृष्ट गन्तव्य हो । स्यार्पु ताल, तालको उत्तरमा रहेको सिमैछरी (झरना), बौलाह छरी, झार्लेबोटको रमणीय जङ्गगल, स्यार्पु तालबाट बगेर गएको दही खोला रुकुमका आकर्षण हुन् ।
पौराणिक भनाइअनुसार भीमसेनले बासोले ताछेको बासताछे पहरा, भीमसेनले नै छेलो हानेको ढुङ्गा, सर्पले चाटेको पहरालगायतका रमणीय स्थानको अवलोकन गर्न सकिन्छ त्यहाँ । स्यार्पु तालमा डुङ्गा चढेर सयर गर्न सकिन्छ भने भ्यूटावरबाट स्यार्पुतालको सम्पूर्ण अवलोकन गर्न सकिन्छ । यति मात्र हैन तपाईंले त्यहाँ सिस्ने हिमाल, कमल दह, देउराली गुफालगायतको अवलोकन गरी भरपुर आनन्द लिन सक्नुहुन्छ । 'बाउन्न पोखरी, त्रिपन्न टाकुरा'को जिल्ला रुकुमले पर्यटकहरूलाई साँच्चै आनन्द प्रदान गर्छ ।
रुकुमको सदरमुकाम मुसीकोटबाट साढे तीन घण्टाको यात्रा तय गर्दा रुकुमकोट पुगिन्छ, जहाँ ५२ पोखरी र ५३ टाकुरी (थुम्का) रहेका छन् । वास्तवमै यो ठाउँ अत्यन्तै मनमोहक रहेको छ । त्यहाँ रहेका पोखरीहरूमा फागुन-चैतमा कमल फक्रिएका हुन्छन् । त्यस समय कमलका पोटा (गुभा) खान पाइन्छ ।
रुकुम जिल्लाको सदरमुकाम मुसीकोटदेखि चार कोस उत्तरपूर्वमा पर्ने स्यार्पु ताल बाफीकोट गाविसको ३, ७ र ९ वडाको बीचमा पर्छ । चारैतिर डाडापाखाले घेरिएको यो ताल निकै आकर्षक छ । २ दशमलव ६ वर्गकिमी क्षेत्रफलमा फैलिएको तालको गहिराइ वर्षात्को समयमा २३ मिटरसम्म हुने गर्दछ भने हिउँदमा १८ मिटरमा खुम्चिन्छ ।
रुकुमको पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि असोज ११ देखि १५ गतेसम्म स्यार्पु महोत्सवको आयोजना गरिएको थियो । महोत्सवले रुकुमको पर्यटन प्रवर्द्धनलाई निकै सहयोग पुर्‍याएको स्यार्पु पर्यटन महोत्सव मूल आयोजक समितिका संयोजक चन्द्रबहादुर केसीले बताए । तर, रुकुमेलीलाई होम स्टे सञ्चालन तथा आतिथि सत्कारसम्बन्धी तालीमको आवश्यकता रहेको उनले बताए । अबको १० वर्षमा रुकुमलाई उत्कृष्ट पर्यटन क्षेत्र बनाउने लक्ष्य लिएका छन् उनीहरूले । रुकुमेलीहरूको युद्धको घाउमा मल्हमपट्टी लगाउन पनि तपाईंले एकपल्ट रुकुम जानैपर्छ ।

कसरी जाने रुकुम ?
काठमाडौंबाट डेढ घण्टाको हवाई यात्रापछि रुकुमको सदरमुकामस्थित सल्लो विमानस्थल पुगिन्छ । त्यहाँबाट स्यार्पुताल पुग्नका लागि २ घण्टा टाटासुमोको यात्रा गर्नुपर्छ । त्यसपछि छिमखेत, सोलावाङ हुँदै ८ घण्टाको उकालो चढेपछि स्यार्पु ताल पुगिन्छ ।

बसबाट
काठमाडौँको नयाँ बसपार्कबाट दाङ हुँदै रुकुमको सदरमुकाम मुसीकोटसम्म बसमा जान सकिन्छ । त्यसपछि उल्लिखित टाटा सुमो र पैदल यात्रा शुरु हुन्छ ।

बसोबास
रुकुमको सदरमुकाम मुसीकोट खलङ्गामा साधारण होटलहरू रहेका छन् । स्यार्पुताल क्षेत्रमा भने स्थानीय बासिन्दाको घरमा पेइङ गेष्ट भएर बस्नुपर्ने हुन्छ ।

खर्च कति लाग्छ
१) काठमाडौंबाट मुसीकोटसम्म हवाइभाडा ३ हजार ७ सय ७५ रुपैयाँ वा बसभाडा १ हजार २ सय रुपैयाँ
२) होटलमा बसोबास, खाजा, खानासहित प्रतिदिन खर्च रु. ६ सय रुपैयाँ

निजी विद्यालय छाडेर सरकारीतिर

१८ पुस, रुकुम । रुकुमको एक सरकारी विद्यालयले प्रारम्भिक तहदेखि नै अङ्ग्रेजी पढाउन थालेपछि त्यहाँ विद्यार्थीको चाप बढेको छ । विकट पहाडी भागमा अवस्थित खलङ्गा गाउँ विकास समिति–८ स्थित पशुपति माध्यमिक विद्यालयमा अङ्ग्रेजी माध्यममा पठनपाठन हुन थालेपछि निजी विद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थी पनि त्यतातिर आकर्षित भएका छन् ।
विद्यालयलाई नमूना विद्यालयका रूपमा स्थापित गर्न तल्लो तहदेखि नै अङ्ग्रेजी अध्यापन प्रारम्भ गरिएको विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष दलबहादुर खड्काले जानाकारी दिए । अध्यक्ष खड्काका अनुसार अङ्ग्रेजी अध्यापनका लागि पाँचजना अतिरिक्त शिक्षकको व्यवस्था गरिएको छ । छोरालाई मात्र विद्यालय पठाउने अभिभावकहरूले छोरीलाई पनि उक्त विद्यालयमा धमाधम भर्ना गराउन थालेका छन् ।

रुकुममा झोलुङ्गे पुलको करोड बजेट फ्रिज

-मेगराज खड्का

२५ पौष, रुकुम । कतिखेर विकाश निमार्णका लागि पैसा छैन भन्ने गरिए पनि कतिखेर भने आएको करोडौं पैसा समेत फ्रिज हुने गरेको छ । रुकुम जिल्लामा यस्तै उदाहरण देखा परेको छ । समयमै बिकास निर्माणका योजनाहरु सम्पन्न हुन नसक्दा रुकुम जिल्लामा करोड बढी बजेट फ्रिज भएको छ ।
गत आर्थिक बर्षमा जिल्लामा बिकास निर्माणका लागि निकासा भएको १ करोड ७ लाख रकम फ्रिज भएको जिल्ला बिकास कार्यालय रुकुमले जनाएको छ । मन्त्रालयबाट समयमै बजेट निकासा नहुने र निकासा भएको बजेट पनि बिकासे कामका लागि परिचालन गर्न नसक्दा यति धेरै रकम फ्रिज भएको हो । गत बर्षको तुलनामा यो दोब्बर रकम फ्रिज भएको समेत बताईएको छ ।
कर्णाली अञ्चल र रुकुम जिल्लामा प्रत्येक बर्षको असार मसान्त भित्र योजना सम्पन्न गरिसक्नुपर्ने सरकारी प्राबधान भएपनि यस पटकदेखि कार्तिक मसान्त सम्म योजना सम्पन्न गरिसक्नु पर्ने भएपनि बजेट फ्रिज भएको हो । अब यी निमार्णधिन झोलोङ्गे पुलहरु अर्कोबर्षको बजेटबाट मात्र निमार्ण पुरा हुने जिल्ला बिकास समिति रुकुमका निमिक्त स्थानीय बिकास अधिकारी राजु आचार्यले बताए ।
कतै बिकासमा सर्बसाधारणले ब्यक्तिगत रुपमा रकम उठाएर पनि काम गरेको तर ढिला भएका कारण रकम फ्रिज भएकोले सर्बसाधरण समेत मर्कामा परेका छन । यसबर्ष पनि बजेट ढिला आय गाउँका बिकास पुरा नभई बिचैमा बजेट फ्रिज हुने सम्भाबना देखिएको छ ।

झन् छिटो फुल्यो लालीगुँरास

साधारणतया फागुन-चैतमा फुल्ने लालीगुराँस यसपालि झन् छिट्टै फुलेको छ। रुकुमका जंगलहरूमा पुस पहिलो सातामै लालीगुराँस फुलेको छ। सदरमुकामनजिकैका बारेगौरा, थर्पुपोखरा, लराभिजाउने, भण्डारीकाँडा, डिग्रेलगायतका सामुदायिक जंगलहरू लालीगुँरास फुलेर राताम्य भएका छन्।
स्थानीयहरू छिट्टै लालीगुराँस फुलेपछि अचम्ममा परेका छन्। "यति छिट्टै लालीगुराँस फुलेको मैले देखेको थिइनँ," स्थानीय वारपिोले सामुदायिक वनका सचिव पुष्कर शर्मा भन्छन्, "सायद जलवायु परविर्तनको असरले होला।" समयभन्दा दुई महिनाअघि फुलेपछि सदरमुकामबाट विभिन्न सामुदायिक वनमा जाने र गुराँस टिप्ने लहर चलेको छ। स्थानीयहरू लालीगुँरासलाई जुस तथा विभिन्न रोगको उपचारमा औषधी बनाउन प्रयोग गर्छन्।
वनक्षेत्रमा जिल्ल्ाामा क्रियाशील एलएफपी नामक संस्थाका जिल्ल्ाा संयोजक रामगोविन्द महर्जन यसपालि समयभन्दा केही महिनाअघि नै विभिन्न फलफूलहरू फल्ने गरेको बताउँछन्। "जलवायु परविर्तनको असरका कारण अफसिजनमा फलफूलहरू उत्पादन हुने गरेका हुन्," उनी भन्छन्, "लालीगुराँस त झन् यसपालि दुई-तीन महिनाअघि फुलेको छ।"
राष्ट्रिय फूलसमेत रहेको लालीगुराँसलाई जडीबुटीका रूपमा प्रयोग गरन्िछ। जिल्लाका अधिकांश जंगलहरूमा लालीगुराँस फुल्न थालेपछि वनहरू राताम्य बनेका छन्। "मैले त अहिलेसम्म पुसमै लालीगुराँस फुलेको कहिल्यै देखेको थिइनँ," खलंगा-४ का पञ्चराम केसी भन्छन्, "पहिलेपहिले त लालीगुराँसले पुसमा पालुवा हाल्थ्यो।"
Source : Nepal(कृष्णप्रसाद गौतम/मुसिकोट)