रुकुमका जडिवुटीले संरक्षण पाएनन, लाखौ घाटा

रुकुमका जडिवुटीले संरक्षण पाएनन, लाखौ घाटाView What links here ३० फाल्गुनरुकुम जिल्लाको स्रर्न्दर्भमा जडिवुटीको सम्भावना हुदाहुदै पनि यसको उचित संरक्षण र सर्म्वर्द्धन हुन सकेको छैन । जडिवुटीलाइ प्रशोधन गर्नको लागी नेताहरुले भाषणमा गरेपनि भाषणमा मात्र सिमित हने गरेको छ । रुकुम जिल्लाको सिस्ने गा.वि.समा पर्ने सिस्ने हिमाल हिमालको काखमा अवस्थित जडिवुटीको धनि र सम्पन्न जिल्ला मानिनछ यस जिल्लामा दुलभ तथा मुल्यमान र अतिउपयोगी एवं लोकप्रिय जडिवुटी पाईन्छन ।तर विडम्मना नै मान्नपर्छ हामिले हम्रा जडिवुटीको महत्व वुझ्न सकेको छैनौ । नत विज्ञ तथा सरकारवाला निकायहरुले यस सम्वन्धमा ठोस कदम नै चाल्न सुकेका छैनन रुकुम जिल्लाका मुल्यवान जडिवुटीहरु त्यसै खेर गईरहेका छन कतिपय जडिवुटीहरु एकदमै कम मुल्यमा वाहिरिएका छन तर तिनै जडिवुटीवाट वनेका विदेशि औषधिहरु किन्न लाखौ रुपैया खर्च गरिरहेका छौ । यस जिल्लाको केहि जडिवुटीहरु दलालको माधयामवाट निकै सस्तो मुल्यमा विक्रि वितरण भईरहेको छ । रुकुम जिल्लामा पाईने जडिवुटीहरुमा यास्रा गुम्वा, पाँच औले, कट कटुकी, चिर्राईतो, र्सपगन्ध, देवदार, जटामसि, भलायो, असुरो, सुगन्धको सिलाजित, लताकस्तुरी, पाकनवेद, जस्ता दर्लर्भ जडिवुटीहरु यस जिल्लाका प्रसस्त मात्रामा पाईन्छन यहाँ पाइने जडिवुटीहरुको आर्थिक महत्व वारे स्थानिय वासिहरु अनविज्ञ रहेको पर्ण् वहादुर केसीले जानकारी दिनुभयो । प्रसस्त मात्रामा स्थानिय वैध्यहरु भएको यस जिल्लामा करिव दुइ तिहाई जनसंख्या स्वास्थ्य उपचार्रार्थ आयर्वेदिक चिकित्सक पद्धतिमा नै निर्भर रहेको देखिन्छ । जिल्ला विकास रुुकमको एक तथ्याङ्क अनुसार हाल रुकुम ज्रिल्लावाट वाहिरीने जडिवुटीमा यास्रा गुम्वा, कुरीलो, टीम्मुर, सेतावाज, जटामसि, भलायो, वुकिफुल, लचिनि, अमला, तितेपाति, पाँच औले, साधारण च्याउ, लगाएतका रहेका छन । यस जिल्लामा पाईने जडिवुटीहरु अत्यन्तै दर्लभ एवं अमृत तुल्य मान्यका यास्रा गुम्वा, पाँच औले कस्तुर, सिलाजित आदि दिन प्रतिदिन असुरक्षित भइ लोप हुने प्रक्रियामा रहेका छन । जिल्लाको हुकाम मैकोट, जानसिस्ने, गा.वि.समा यास्रा गुम्वा पाईने क्षेत्र मानिन्छ । वास्तवमा भन्ने हो भने रुकुम जस्तो विकट जिल्लामा पाईने जडिवुटीहरु अवैध विक्रि वितरण भईरहेका छन । जडिवुटीको चोरी निकासी भईरहेको छ । यसको नियनत्रणमा सम्वन्धित निकायले ध्यान दिन जरुरी देखिन्छ । जडिवुटी खेतीलाई प्रोत्साहान गरी यसको खेतीलाइ सामाजिक अभियानको रुपमा सञ्चालन गर्दै जडिवुटीको भण्डार गर्न हामी सवैको दायीत्व हो । रुकुम जस्तो न्युन आय भएको समुदायको आर्थिक अवस्ता सुधार्ने हो भने आजैदखि हामिले योजना वनाइृ कार्यान्वयन गर्नु पर्दछ ।रुकुममा जडिवुटी विकास सम्वन्मा यहा कुनै किसिमको सरकारी तथा गैर सरकारी निकायवाट संरक्षण र सर्म्वर्द्धनको लागी कुनै प्रक्रिया अपनाइएको छैन । रुकुमका वासिन्दाहरुलाई जडिवुटीको महत्ववारे जनचेतना नहुनु ुंककलन कर्ताले आफ्नो श्रमको उचित मुल्य नपाउनु जडिवुटीको परिणाम एकिन नहुनु जिल्लाको दर्गम क्षेत्रमा अमुल्य जडिवुटीहरु पाइए पनि उचित संकलन विधि थाहा नहनु लगाएतका समस्याले गर्दा अवरोध देखा पर्दै आईरहेको छ । रुकुम जिल्लाको आर्थिक विकार एवं सम्पन्नता लाई गति दिन एकातर्फदर्ुलभ महत्वपर्ूण्ा जडिवुटीहरुलाई संरक्षण र सर्ंवर्धन गर्न आव्रश्यक छ प्रसोधन केन्द्रको स्थापना गरी जडिवुटी तथा लघुवन पैदावारको माध्यामवाट रोजगारको अवसरहरु सृजना गर्ने हो भने रुक्मेलीहरु विदेसिनु नपर्ने स्थानियवारी धनवहादुर वुढाथोकीले जानकारी दिनुभयो । सम्वन्धित निकायले यसको लागी जनचेतना वृद्धि गराउनको साथै ब्यवस्थित रुपमा संकलन र जडिवुटी खेती सम्वन्धि प्रविधि विकासको अति आवश्यक भईरहेको महसुश गरेका छन ।अनुसन्धानको कमिले सहि प्रयोग हुन सकेको छैन । कुन जडिवुटी कति महत्व छ केहि जानकारी छैन परिश्रममा कति लगानि भएको छ दिगो रुपमा कसरी निरन्तरता दिन सकिन्छ यस विषयमा कुनै र्सवेक्षण हुन सकेको छैन भने जडिवुटी सम्वन्धि ठोस निति नियम तथा कार्यक्रमको अभाव छ । जैविक विविधता हृ्रस हुदै छ । दिनानुदिन वनजंगल मासिदै छन सिस्ने हिमालको काखमा अवस्थित यस जिल्लाको प्राक्रतिक स्रोतको संरक्षण जडिवुटीको ब्यवस्थापन र यसलाई निरन्तरता दिदै ब्ववस्थित रुपमा संकलन तथा खेती विस्तार गरे अत्याधिक मात्रामा आय आर्जन वृद्धि गरी सम्पन्नतालाई वढाउन जडिवुटी विकासलाई वढाउदै लैजाने हो भने रुकुम जिल्ला न्युन आय भएको समुदाएको आर्थिक अवस्था सर्ुधान टेवा पूग्ने थियो किsource: merosurkhet.com