जलवायु परिवर्तनको प्रभाव सिस्ने हिमालमा पनि देखिन थाल्यो

रुकुम, एक, दुइ वर्षपहिले पुसरमाघमा सेत्ताम्मे देखिने रुकुमको सिस्ने हिमाल यस वर्षभने कालोपोलो लागेको छ । अग्ला चुचुरामा सेत्याम्मे देखिने हिमाललाई हेर्दा जुन सुकै मान्छेको पनि मनै लोभ्याउने हिमाल अहिले जलवायु परिवर्तनको असरले आप\mनो स्वरुप दिन प्रतिदिन गुमाउ“दै कालो बन्न थालेको छ ।
रुकुम जिल्लाको सदरमुकाम खलंगादेखि करीब १५ कोष टाढा पूर्वमा रहेको सिस्ने गाविसमा सिस्ने हिमाल अवस्थित छ । यो हिमाल जिल्लाको सबै भन्दा ठुलो हिमाल हो ।
यस हिमालले वर्षनी स्वरुप गुमाउन थालेपछि रुकुमेलीहरु चिन्तित बनेका छन् । बाउन्न पोखरी, त्रिपन्न टाकुरीको नामले चिनिने रुकुम जिल्लाको अस्तित्व गुम्ने हो कि भन्छन्, टिकारामा खड्का । गत वर्षरुमा हिउ“ले पुरिएर सेत्याम्मे वनेको हिमाल यस वर्षदेखि कालो पहाड जस्तो देखिन थाले पछि रुकुमेलीहरु चिन्तीत वन्न थालेको हुन । सिस्ने हिमाल समुन्द्री सतहदेखि करीब तीन हजार मिटर उ“चाईमा रहेको छ । यस हिमालले स्वरुप गुमाउ“दै जान थाले पछि जिल्लाका तालतलैयाहरु समेत सुक्न थालेका छन् ।
यसरी जलवायु परिवर्तण वढ्दै जाने हो भने जिल्लाको अस्तित्वसमेत गुम्ने संकेत देखापरेको सिस्ने-४ का दलबहादुर बुढा जनाउ“छन् । उनका अनुसार यस हिमाललाई सरकारले संरक्षण गरेमा हामी रुकुमेलीहरुको जीवन गुजारामा केही सहजता आउने थियो ।
प्रमुख जिल्ला अधिकारी सम्शुप्रसाद मरासीनीका अनुसारू सिस्ने हिमाललाई केही संरक्षण गरे पछि रुकुममा केही पर्यटकहरु भित्रिने आश थियो । तर अति दुर्गम भएकोले मोटर वाटो पुर्‍याउन कठिनाई भएको छ ।सल्यान, रोल्पा,जाजरकोट,दाङ्ग लगायतका जिल्लाहरुवाट यस हिमाललाई हेर्न आउने गर्दछन् । सिस्ने हिमाल मात्र होइन रुकुमका चर्चित मन्दिरहरु र तालतलैयाहरु पनि संरक्षणका कारण धरापमा परेका छन् ।
मानव क्रियाकलापबाट उत्र्सर्जित कार्वनअक्र्साईड नै जलवायु परिवर्तनको प्रमुख कारण भएपनि यसतर्फखासै कसैको ध्यान जान सकेको छैन । जलवायु परिवर्तनको दोषी विकसित देश भएपनि यसको मार विकासोन्मुख देश बढी प्रभावित भएको अवस्था छ । जलवायु परिवर्तन भई स्वरुप गुमाएपछि त्यस ठाउमा बसोबास गर्ने हिमचितुवा, भालु लगायतका नेपालमै दुर्लभ मानिने वन्यजन्तु लोप अवस्थामा पुग्न थालेको छन् । हिमाल वरिपरि विभिन्न प्रकारका जडिवुटिहरु पाइन्छन । ती जडीवुटिले ज्वरो,कमल पित लगायतका रोगहरुको उपचार हुन्छ । जिल्लामा यी जडिबुटिहरुको मुल्य आकासिदो छ ।
यस हिमाललाई संरक्षण गरेर जिल्लाको आर्थिक स्थितिलाई बढाउनमा यहिले सरकारी पक्ष र गैरसकारी तथा स्थानीय वासिन्दाहरुको कुनै चासो देखिएको छैन । जिल्लाका र्स्यापु ताल,कमल ताल र राप्ती अञ्चलकै प्रसिद्ध धार्मिक स्थल रहेको ड्रि्रे मन्दिर पनि संरक्षणको पर्खख्याइमा बसिरहेका छन् । संरक्षणको पर्ख्याइमा रहेका यी संरचनाहरु अहिले लोभ अवस्थामा पुग्न थालेका छन् । यसमा क्षेत्रलाई संरक्षण गर्न सरकारी तथा गैरसरकारी पक्षहरु निरन्तररुपमा लागिरहनु पर्छ ।
by : Ganesh BK